Soms speelt toeval een rol. Ditmaal werd ik getroffen door een serie foto´s die ik toevallig in een archief van de Amerikaanse Marine uit de jaren ´43, ´44 en ´45 vond. De foto´s zijn van de fotograaf David Seymour die in dienst was van de Amerikaanse landmacht en als eerste Napels bezocht. Wie waren deze kinderen uit Napels die er uitzagen alsof ze in maanden geen water hadden gezien.

Dan ga je op zoek naar het verhaal er achter. En dat kwam in meerdere vormen. Een film, een boek en een aantal getuigenverhalen. Ik heb het nooit geweten, de geschiedenis van Napels, althans niet in deze mate. Maar laat ik bij het begin beginnen.

Napels in 1943

De Baai van Napels was in de Tweede Wereldoorlog zodanig belangrijk voor de invasie van de geallieerden dat Hitler bevolen had de stad met de grond gelijk te maken, geen steen mocht er nog op de andere blijven staan. De stad zelf had een kleine miljoen inwoners rond 1940 en was een relatief welvarende stad, waar Mussolini veel structureel werk had verricht, bovendien was het een belangrijke haven voor de Italiaanse marine. In 1940 begonnen de eerste bombardementen van de stad door de geallieerden, in 1943 culmineerde dat tot 181 bombardementen, waarvan enkele zogenaamde ´carpet bombing´ die hele wijken plat gooiden, ze gingen door tot september van dat jaar, tot het moment dat de stad door de nazis werd achtergelaten en het Italiaanse leger en de marine in Napels zich aansloten bij de geallieerden. Maar daarna begonnen de Duitsers Napels te bombarderen om het karwei af te maken en wat er nog stond met de grond gelijk te maken.

In Napels was het leven bijna onmogelijk geworden. In 1943 was er geen waterleiding en geen infrastructuur meer, een groot deel van de stad in puin, na de razzia´s om de mannen naar werkkampen te sturen en de gedwongen evacuatie van een kwart miljoen inwoners die binnen 300 meter van de kust woonden, waren er maar weinig gewone burgers meer aanwezig. Families die geen heenkomen hadden, woonden in het grottenstelsel onder de stad. En dan waren er de kinderen.

Een paar honderd ontheemde kinderen

Een paar honderd kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 zwierven in 1943 en 1944 maandenlang door de puinhopen, de meesten hadden geen ouders meer en ze leefden van wat ze bij elkaar schooierden. De groep was hecht en ondersteunde elkaar, ze hadden trouwens een belangrijk aandeel gehad in de ´Vier dagen van Napels´, de opstand in september 1943 van de bevolking die de bezetters uiteindelijk deed opgeven.

De Amerikaanse soldaten die na de overgave en het vertrek van de bezetting Napels binnenkwamen maakten foto´s van de kinderen en de achtergebleven bevolking. Het waren deze foto´s die me er toe brachten de film ´Le quattro giornate di Napoli´ uit 1962 van regisseur Nanni Loy, die destijds een aantal prijzen won, te zien. Ik raad iedereen aan dit schokkende verslag van de opstand te zien, het is gratis te bekijken op Youtube. Ook het boek ´Street Boys´ van Lorenzo Carcaterra is een schokkend portret van deze ontheemde kinderen die alleen geweld en destructie kenden.

Niemand behalve kinderen. Kinderen die wees zijn geworden of door hun ouders zijn verborgen in een laatste, opstandig gebaar tegen de nazi's. Kinderen, sommige nog maar tien jaar oud, gewapend met slechts een handvol geweren, onontplofte bommen en hun eigen vindingrijkheid. Kinderen die vastbesloten zijn het op te nemen tegen de oprukkende vijand en de stad te redden, of te sterven terwijl ze het proberen. (Citaat uit het boek)

De onderschriften van de foto´s zijn van de fotograaf, de foto´s dateren uit de jaren ´43 (na de overgave), ´44 en ´45.