De kunstenaar Wil van der Laan raakt geïnspireerd door de beroemde Bronzi Dorati in Pergola, een klein stadje in de Marche. De schrijfster Rosita Steenbeek verhaalt over haar fietstocht naar het orakel van Delphi en haar Leven in Rome, een Nederlandse ondernemer Wijnand Luttikholt haalt de Imperatori Romani, de Romeinse keizers van de kunstenaar naar Italië en leest over de keizers in de boeken van de schrijfster.
Opgegroeid in de achterhoek en Twente, doorgegroeid in Amsterdam, woon ik alweer meer dan 10 jaar vrijwel permanent in het, voor de meesten van jullie, onbekende stadje Pergola. Een stadje in Le Marche dat een bijzondere schat uit de Romeinse oudheid herbergt en waarmee het zich afficheert als Città dei Bronzi Dorati. Een meer dan levensgrote beeldengroep die 75 jaar geleden op 26 juni 1946 per ongeluk in vele stukjes door een boer werd ontdekt naast zijn boerderij in een afwatering. Een unieke beeldengroep van 2000 jaar oud, verguld brons waarvan dus dit jaar de 75-jarige wedergeboorte wordt gevierd en die nog steeds met vele mysteries omgeven is. Tijdens een symposium werd onlangs onthuld dat er in Ancona nog vele stukjes liggen die wachten om opgenomen worden in de reconstructie.
Ook wordt inmiddels vermoed dat de beelden eigenlijk nooit ergens een definitieve sokkel hebben gevonden, omdat daarvoor de bevestigingen ontbreken. Dan wordt ook schoorvoetend aangenomen dat de beelden al veel eerder ontdekt zijn en pas in de roerige jaren rond 1850 daar werden begraven. Alfons Caris heeft al eens verondersteld dat er een ware krimi te schrijven valt rond deze beeldengroep en de nieuwe aanwijzingen maken het meer en meer een non-fictie.
Al enige jaren had ik contact met de Nederlandse kunstenaar Wil van der Laan. Mijn vriend, wielerfanaat en Italië-reisboekenschrijver Evert de Rooij had me op zijn bestaan gewezen. Wil is een bekende in de wielerwereld met zijn bronzen trofeeën voor beste wielrenner en wielrenster van het jaar, de Amstel Gold Race, Johan Cruyff, Jan Janssen en natuurlijk de Engel van Maastricht die door Koning Willem Alexander op 29 maart 2018 onthuld werd.
Dit is Rione Monti in Rome
Link naar Foto's uit Monti van Dolcevia.com
De corona maatregelen voorkwamen een bezoek aan Pergola, maar bleken de processen in het hoofd van Wil niet te hebben stilgezet. Afgelopen november werd ik verrast door zijn mail over zijn nieuwe project Imperatori Romani, een vergulde Julius Caesar te paard omringd door vijf Romeinse keizers in brons. Een project dat mij gelijk aangreep en dat is uitontwikkeld. Zijn bronzen keizerkoppen en de vergulde Julius te paard staan in ieder geval nog tot 24 oktober in het museum van de Bronzi Dorati.
Ik heb over het proces al eerder het een en ander geschreven en daar verwijs ik dan ook naar in de links. Graag wil ik jullie nu meenemen in een andere ontdekkingsreis via twee boeken van Rosita Steenbeek namelijk 'Amsterdam - Delphi, Op de fiets naar het Orakel' en het in mei verschenen 'Leven in Rome'.
Wil zou zijn beeldengroep van Maastricht naar Pergola brengen over de wegen die ooit door Julius Caesar en andere Romeinen zijn ontgonnen. Ik herinnerde me het boek van Rosita Steenbeek waarin ze in 42 etappes haar fietstocht van Amsterdam naar het orakel van Delphi beschrijft. Je hebt fietsers die hun avonturen in een boek opschrijven. In dit geval een schrijfster die eigenlijk nooit fietste en haar Armeense vriend die haar probeerde te verleiden om eens, net als hij al twee keer eerder had gedaan, van Amsterdam naar Rome te fietsen.
Het Leven in Rome van Rosita Steenbeek
Als een ware wielrenster pakte Rosita de teerling op en stelde voor dan maar gelijk naar het orakel van Delphi te fietsen. In wielertermen heet dat: erop en erover. Dat resulteerde vanzelfsprekend ook tot een boek. Voor iedereen die vaker vanuit Nederland naar Italië reist en de plaatsnamen maar betekenisloos aan zich voorbij ziet gaan, is het een geweldig boek om alvast in de Italiaanse stemming te komen. De beschrijving van de etappes is gelardeerd met de oude geschiedenis, het afzien door weer en wind en de strubbelingetjes tussen twee reisgenoten met verschillende interesses.
Je wordt meegenomen in de schoonheid van het landschap dat je door de snelheid van de reis per auto grotendeels niet meekrijgt. En dan komen ze aan op de grens van Le Marche, mijn min of meer vaste woonplaats de afgelopen 10 jaar. Ze staat voor de Rubicon, de rivier die Julius zou oversteken en daarmee de geschiedenis van het Romeinse Rijk een nieuwe wending zou geven. Art, haar fietsvriend, had meer oog voor de Media World daar vlakbij waar een nieuwe Camera Connect Kit gescoord zou kunnen worden. Rosita had de teerling echter al bij de Amstel geworpen en het orakel van Delphi was gewaarschuwd dat hij bezoek zou gaan krijgen. Ik kan iedereen aanraden alle etappes te lezen en voor mij smaakte het naar meer, ook om op zoek te gaan naar de keizers in haar nieuwste boek 'Leven in Rome'.
Zelf leerde ik Rome pas voor het eerst kennen op 22 mei 1996. We verkenden de eeuwige stad te voet en de sfeer was gemoedelijk. Bij de Trevifontein zat een schoenenzaak waar ik een paar schoenen niet kon laten staan. Baldadig deed ik mijn oude schoenen in een prullenbak. Na een paar uur wandelen door de stad had ik zere voeten en liep ik op sokken. 's Avonds was de finale van Ajax tegen Juventus. Het gaf ons Ajaxsupporters niet het genoegen waarvoor we waren afgereisd. Het gevoel dat over Rome hing na afloop viel me toen moeilijk te beschrijven, maar nu zou ik, na het lezen van 'Leven in Rome', zeggen dat het goed met een lock-down te vergelijken was. We hadden onze bus gemist en met moeite vonden we na heel lang lopen in de drooggelegde stad een kroegje waar ze een biertje voor ons hadden, Grolsch, dat dan weer wel. De uitbater vond ook nog een taxi die ons met een 'Rome by night sightseeing' route wel naar het hotel wilde brengen.
In het eerste hoofdstuk van ´Leven in Rome´ neemt Rosita je gelijk mee in de 2000 jaar oude volkswijk Rione Monti (het district Monti), nu een geliefd deel van de stad met talloze archeologische vindplaatsen, zoals de Markten van Trajanus en de Domus Aurea, het paleis van Nero. Aan de pleinen en in de achterstraatjes liggen trattoria's, hippe wijnbars en alternatieve vintageboetieks verscholen die worden bezocht door zowel expats, studenten als locals (volgens Wikipedia).
Keizer Nero was er geboren en het schijnt ook een domein te zijn van dames van wat lichtere zeden. “Is het echt zo dat het antieke beroep hier nog steeds ....?' 'Valentina, (Rosita's vriendin) knikt. Er zijn wel eens nieuwkomers die vinden dat deze buurt schoongemaakt moet worden, maar dat zal nooit gebeuren, want dan krijgen ze de bevolking over zich heen” schrijft zij in haar boek. Mijn gedachten dwalen af naar de Amsterdamse Rosse buurt van 1985 toen ik in Amsterdam kwam wonen en hoe opgeruimd die buurt er nu uitziet. Toch zijn er weer nieuwkomers of verpieterde oudgedienden die er korte metten mee willen maken. Of romantiseert Rosita die oude volkswijk omdat Nero die al onveilig maakte?
De Romeinse keizers van Wil van de Laan
In de opvolgende hoofdstukken komen alle keizers in de beeldengroep ´Imperatori Romani´ van Wil van de Laan voorbij. Rosita beschrijft een antidotum tegen vergiftiging. “Ik laat het je ruiken, zegt mijn gids en hij haalt de marmeren deksel van de amfoor. Ik snuif de geur op, doordringend, kruidig, spannend. De arts van Nero verhoogde de dosis opium van dit wondermiddel en men vermoedt dat keizer Marcus Aurelius eraan verslaafd raakte.”
Ze neemt af en toe, na zoveel jaar Rome, voor haar een nog onbekende route waar ze bijvoorbeeld tussen het forum van Augustus en Trajanus een spectaculair uitzicht krijgt. Rosita beschrijft hoe je in Rome vaak te maken krijgt met onverwachte omleidingen vanwege archeologische opgravingen zoals op de Piazza Venezia, waar nog maar een paar jaar geleden het Auditorium van Hadrianus werd ontdekt. De herinneringen aan keizer Augustus domineren echter het boek. En in een van de laatste hoofdstukken wordt dan ook al haar nieuwe boek aangekondigd, ´Julia, de dochter van Augustus´.
Rosita is ongetwijfeld een bevoorrecht schrijfster die in Rome toegang krijgt tot plaatsen die voor gewone stervelingen niet toegankelijk zijn. Door dit boek word je in veel geheimen, maar ook het gewone leven van die wonderschone stad meegenomen. Die eeuwige stad, die nog steeds nieuwe geheimen prijsgeeft, die op iedere hoek een nieuwe verrassing voor je in petto heeft en de enorme schatten van het Vaticaan herbergt. Een stad die lijkt te ontaarden in een pretpark totdat een virus alles verstoort. Ik voorspel dat na dit boek en de overwinning op het virus de aantrekkingskracht van Rome alleen nog maar groter zal worden.