Reistips voor de groene gastronoom in Italië

Wie bewust groen doet, een lage carbon footprint wil achter laten en het goede voorbeeld wil geven aan onze kinderen doet aan groen gastronomisch reizen. Dit is bij verre de leukste manier om Italië te ontdekken, je leert iets nieuws en het is ook nog goed voor de aarde. De laatste paar jaar zien we toch maar een karige hoeveelheid reisorganisaties die inspringen op de groene gastronomische trend, gelukkig heeft Italie een eindeloos aanbod aan lokale gastronomische activiteiten.

Vegan reizen

De Engelse reisorganisatie Intrepid biedt Vegan Real Adventures - deze reizen zijn gericht op Vegans, en ik snap wel dat dat niet voor iedereen even interessant is,, maar het is een nobel streven, ze willen vooral ook gasten introduceren aan de veganistische levensstijl. Elke stap van de reis, zoals transport en accommodatie, wordt in overweging genomen om de achter te laten carbon footprint zo laag mogelijk te houden. Om dit te verwezenlijken werken ze alleen met locals en stemmen ze de hele reis af op de streek waar ze naar toe reizen. De reacties van reizigers zijn lovend. Gasten nemen de aanpassingen aan de levensstijl mee naar huis, voor sommigen is het de eerste keer dat ze veganistisch eten.

Groene sterren

De Michelin Gids geeft als marktleider ook het goede voorbeeld met de introductie van de zogenaamde Groene Michelin Ster in 2020. Er zijn in totaal 359 restaurants die deze onderscheiding hebben ontvangen, 82 liggen er in Frankrijk, zo’n 35 in Italie. Zoals Signum op het eiland Salina of Mater Terrae, een van de best bekende vegetarische restaurants in Rome.

De Groene Ster werd geïntroduceerd als een jaarlijkse onderscheiding, net als het neefje, de rode ster, is het in het leven geroepen om restaurants een erkenning te geven. In dit geval gaat het om zogenaamde duurzame eetervaringen (lees 0 km). De restaurants die een groene ster verdienen houden zich aan de normen, ze werken bijvoorbeeld aan 0% afval, het gebruik van recycleerbare materialen en zoeken toeleveringsbedrijven en boerderijen in de buurt van het restaurant.

Airbnb voor Slow Food

Wandelen, samen koken en dan gezellig met z’n allen aan tafel in Amalfi; of leer de betekenis van het mengen van Sacre met Profano tijdens het bakken van brood in de provincie Matera. Airbnb en de Italiaanse organisatie Slow Food hebben samen 26 nieuwe ´experiences´ samengesteld op de website met als motto duurzaam en lekker eten. Deze activiteiten vinden vooral in Italië plaats maar je hebt verder weg ook iets dergelijks in Brazilië, Cuba en Frankrijk bijvoorbeeld. De excursies en activiteiten vinden plaats bij Airbnb hosts en kosten tussen € 20 en € 200.

De beste foodie markten van Italië

Wie een lager budget heeft, duikt tussen de kraampjes van de heerlijkste markten van Italië, het zijn er veel, dus ik neem hier alleen even de beroemdste mee. Er bestaat een website die je precies aangeeft wanneer er markt is in je vakantiedorp, tenminste dat is de bedoeling. Zelfs in de meest toeristische steden vind je altijd wel een goede markt.

Volgens mij leer en ervaar je op de markt meer over cultuur en eten dan waar dan ook in Italië. Over de markt slenteren is een van mijn favoriete bezigheden, een hobby waar vele uren in gaan zitten. Koop je een paar kilo tuinbonen of puntarelle, wees nooit bang om te vragen hoe ze iets zouden klaarmaken, sommige van mijn beste recepten komen van marktkooplui of de lokale visboer.

Liptauer op bruin brood in Gorizia

Asperges uit Albenga Mercato Orientale in Genua

De Valpolicella

Fave in de Mercato Orientale van Genua

Het maken van couscous op het festival in San Vito Lo Capo

Het maken van Fior di Latte kaas in Campania

Mercato delle Erbe La Cucina

Mercato Testaccio Romeinse Streetfood

Mercato Testaccio Romeinse Streetfood

Met de hand gemaakte Mozzarella kaas in Bologna Mercato delle Erbe

Bij Tamburini in Bologna Mortadella en Prosciutto

Verse inktvisjes als streetfood in Palermo

Vismarkt Palermo Il Capo

Zomer fruit Mercato Orientale in Genua

Signor Ruocco di Fior di Latte maakt in het atelier

Het prachtige Sentiero degli Dei aan de AmalfiKust.jpg

Quadrilatero van Bologna

De winkels in de Quadrilatero van Bologna behoren tot de beroemdste van Italië met onder meer Tamburini en waarschijnlijk de beste Mortadella ter wereld en de bekende pastamakers van Paolo Atti e Figli en daar tussendoor veel groenten- en fruithandelaars die hun waren op de stoep voor de winkels tentoonstellen. De Quadrilatero is geen echte markt zoals in de overdekte Mercato delle Erbe iets verderop, maar het is wel een van de beste foodie experiences die we in Italië zijn tegengekomen, met proefmogelijkheden en terrasjes waar je tijdens het winkelen even van een wijntje kunt genieten. De Mercato delle Erbe is daarentegen meer een alles-in-een-concept met veel stalletjes op het centrale plein en daaromheen verschillende (goede) restaurants en zelfs verse mozzarellamakers die maar al te graag op de foto willen. Tegenover de Mercato ligt trouwens La Sfogline een bekende pasta winkel in Bologna waar je kunt leren om je eigen tortellini te draaien en een geweldige tagliatelle te rollen. Je moet wel vooraf reserveren.

Vroeger was de Mercato Centrale van Florence een ontmoetingspunt voor de locals, maar tegenwoordig is het dringen tussen de toeristen. Wil je de markt op de oorspronkelijk manier beleven dan moet je vroeg komen. Het eet en dine concept van de Mercato Centrale (nu ook in Rome, Turijn, Milaan en afgeleide versies in Genua en Venetië) heeft van de oude markt een laaiend successtory gemaakt met kleine stalletjes en toonbanken waar je lokale delicatessen kunt bestellen en ter plekke opeten. De mercato is op zich een fantastisch mooi gebouw van glas en ijzer uit het begin van de 20ste eeuw met twee verdiepingen. Gelijkvloers vind je vers gebakken ambachtelijk brood, verse pasta, sandwiches, gebak en lokaal street food. Begin waar je wilt, maar eindig met een gelato en een espresso. Zie meer informatie With Locals.

La Pignasecca

Op La Pignasecca In Napels kom je naast om te kopen, om te eten. La Pignasecca is misschien klein in vergelijking met sommige andere markten in de stad, maar deze historische markt is beroemd om de traditionele seizoensgebonden levensmiddelen die de eigenlijke essentie van Napels vormen. De locals en de chefs van de restaurants in Napels kopen hier de vis, fruit, groenten en vlees en het is altijd supergezellig met weinig toeristen. Wil je de echte sfeer van Napels proeven, je vindt hier overal cafeetjes, winkels, enoteca en streetfood waardoor het bijna onmogelijk is om je niet te mengen met de bevolking en van alles te proeven.

Ballarò

Er zijn eigenlijk 2 grote markten, maar Ballarò is de grootste en oudste markt van Palermo en trekt ook veel toeristen voor de prachtige taferelen van vooral vissoorten, zoals zwaardvissen, glanzende rode en gele pepers, trossen Ferrarirode tomaten en kappertjes uit Pantelleria. Op deze markt krijg je een goed beeld van de seizoensgebonden keuken waarvan de Palermitanen elke dag genieten en je kunt ook proeven van de beroemde streetfood zoals gegrilde inktvisjes en gevulde sardientjes. De markt heeft niet alleen de gebruikelijke kraampjes met streekproducten, vlees, kaas en vis, maar is ook een levendige vlooienmarkt waar van alles wordt verkocht. Dit is zeker een markt die je niet mag missen. Een andere markt is Il Capo die zich uitstrekt langs Via Carini en Via Beati Paoli, Via di S. Agostino en Via Cappuccinelle. Een van de belangrijkste ingangen is de Porta Carini, vlakbij het Paleis van Justitie. Langs deze smalle straatjes staan de stalletjes van winkels en verkopers met veel fruit en groenten, verse en soms minder verse vis (je moet wel weten waar je zijn moet).

Rome

Rome heeft veel markten en je zou misschien denken dat ik Campo di Fiori zou noemen als hoofdbestemming. Ik noem het wel, maar neem tegelijk de gelegenheid om je te weerhouden om er heen te gaan. De stalletjes verkopen producten duur aan nietsvermoedende toeristen en de ervaring is zelfs niet in de verste verte te vergelijken met een echt openbare markt. Openbare markten in Rome vind je overigens bijna overal in Rome, ze zijn meestal alleen gedurende de morgen of vroege middaguren open en leveren lokale groente en fruit, het is bijvoorbeeld een goede plek om aardbeien uit Terracina te kopen, artisjokken uit Ladispoli en tuinbonen (wanneer ze in seizoen zijn maart-mei). De mooiste overdekte markt in Rome ligt in de wijk Prati aan de Cola di Rienzo, de markt is open tot en met 13.00, je kunt er niet proeven, maar rondom zijn er genoeg restaurants en cafés. Voor het proeven ga je beter naar de nieuwe overdekte markt van Testaccio, een gezellige markt met een honderdtal kraampjes (waaronder een favoriete winkel van mij met merkschoenen tegen piepkleine prijsjes) die dagelijks tot half drie open is.

Rialto van Venetië voor de vroege vogel

Voor de Rialtomarkt in Venetië onder de bogen moet je vroeg opstaan wanneer de visboeren de vangst aanbieden. De markt is de oudste markt van Venetië en is nog traditioneel, je vindt er alles wat seizoensgebonden is en je zult er zeker ook wel een paar goede chefs tegenkomen. Genoeg aan vers fruit of kaas als ontbijt maar ook honing en groenten. De echte markt is bijna afgelopen om 10.00 en daarna komen de toeristen, dus zoals ik zeg, vroeg uit de veren voor deze foodie experience of als sluitstuk van een nachtje stappen.

Wil je doen als de locals dat doen dan ga je bij de aperitivo op zoek naar Cicchetti, een soort Venetiaanse tapas, ze zijn er in veel verschillende vormen en smaken. Heel typisch zijn Baccalà mantecato op crostini, Sarde in saor (ingemaakte sardientjes met uien), en Mozzarella in Carrozza (gepaneerde en gebakken mozzarella).

Ben je er al geweest? FICO Eataly

De charme van Eataly is er voor mij een beetje af sinds ze verkocht zijn aan een Chinese investeerder, maar FICO blijft een top bestemming. Ben je er nog niet geweest? Veel mensen noemen FICO een soort themapark en volgens mij heeft dat een negatieve connotatie. Ik weet niet of dat terecht is, want je leert echt veel van deze food-experience en vooral als je iets wilt doen waar de kinderen ook iets aan hebben is het een ideale bestemming, de attracties voor kinderen zijn gratis met een Luna pas. Je kunt er van alles meemaken, van kooklessen en demonstraties tot speciale themadiners en er is altijd wel een evenement, als is het maar de dag van de artisjok of world food day. Ben je op weg naar huis dan is het ook de ideale plek om nog even Italiaanse producten in te kopen en je mag meestal eerst proeven. De prijzen zijn bijna gelijk aan die in de supermarkt. Entreeprijs is er wel: € 20,- volwassen, maar probeer vooraf kaartjes te krijgen met een korting.

Food Tours in Emilia Romagna

Ik blijf nog even in Emilia Romagna, want het is het culinaire centrum en er zijn zoveel foodie gerelateerde activiteiten dat ik je heel graag wil wijzen op de leukste.

Emilia Romagna produceert veel van de belangrijkste Italiaanse voedselproducten, en drie van deze über iconische voedingsmiddelen zijn uiteraard bekend bij de meesten: Prosciutto, Balsamico azijn, en Parmigiano Reggiano kaas. De Italian Days Food Tour in Emilia Romagna is een excursie die door veel foodbloggers de hemel in wordt geprezen. De toer gaat of naar Bologna of Modena en is veruit een van de beste Italië food tours die je kunt nemen! Ze halen je op met een minivan en nemen je mee naar de fabriek van Parmigiano Reggiano, een fabriek waar ze de traditionele Aceto Balsamico van Modena maken en de fabriek van Prosciutto di Parma. Na de bezoeken, waar je gegarandeerd kunt proeven, ga je met de groep lunchen en wijnproeven. (Per dag € 170,- per persoon) - Reserveer deze excursie.

Taste Bologna activiteiten kan ik ook aanbevelen, deze duren meestal een volle dag in Bologna en zijn inclusief al het eten wat je op een dag kunt verslinden - Kosten zijn ongeveer € 90,- per persoon

Prosecco proeven met de trein

Prosecco blijft overal populair en waarom ook niet, de sprankelende wijn is niet een goedkoop alternatief voor Champagne, het heeft een geheel eigen karakter en kenners zijn het erover eens dat de Prosecco uit de Valdobbiadene een wijn van topkwaliteit is. Op slechts een uurtje van het Lago di Garda, Verona of Venetië zit je midden in dit prachtige gebied met Prosecco DOC. De wijn wordt geproduceerd in de regio's Veneto en Friuli Venezia Giulia in Noord-Italië, terwijl de hoogste kwaliteit Prosecco, Prosecco Superiore DOCG, wordt geproduceerd in een kleine regio tussen Conegliano en Valdobbiadene in Veneto. Wist je dat je het Prosecco gebied ook gewoon met de trein kunt bereiken vanuit de steden Venetië, Verona of Treviso. Eenmaal aangekomen huur je een Prosecco-chauffeur in om je te verplaatsen tussen de wijnhuizen. En hoe doe je dat? Hier, bij Jo van Visit Prosecco in Italy, Jo is een Engelse die jaren in het gebied woont.

Op truffeljacht

Wandelen, leren en proeven dat is wat je kunt verwachten tijdens een van de vele truffeljachten. Truffels zijn natuurlijk een van de meest bekende delicatessen die uit Italië komen. Als fijnproever kunnen je alles over truffels te weten komen tijdens een truffeljacht tour in Umbrië, Toscane, Piëmont en Marche. Het is een geweldige ervaring!

Je leert over de tijd en expertise die nodig is om deze delicatesse te vinden in de grond met behulp van getrainde truffelhonden, de verschillen tussen witte en zwarte truffels, die in deze regio's van Italië worden gevonden. Het beste gedeelte van de excursie is meestal de maaltijd met truffels in een lokaal restaurant.

Bekijk de volgende Truffeljachten op Get your Guide.

Van Polenta in de Dolomieten tot Couscous op Sicilië

Verblijf in een typisch berghut midden in de Dolomieten voor deze gastronomische ervaring. Fijnproevers vinden hun weg op de skipistes naar Rifugio Lazazuoi voor hun polenta vooral die met hertenvlees, champignons en worst, een heerlijke specialiteit. Tussen Castellammare del Golfo en Trapani eet je volgens ons de beste CousCous met vis. Tijdens het couscous festival in september komen in San Vito koks uit heel de wereld strijden om de titel voor de beste Couscous kok ter wereld.

In Liguria wachten we op wat warmere lucht en de ideale temperatuer voor de teelt van de lokale druiven en basilicum. Een van de mooiste gastronomische ervaringen is het bereiden van een typische Ligurische maaltijd, uiteraard na een bezoek aan de bekende Mercato Orientale, volgens mij de mooiste openbare markt van Italië. Elena van A Small Kitchen in Genoa, die vloeiend Engels spreekt, ontvangt gasten uit heel de wereld thuis in haar keuken voor een oprecht gezellige eet- en kookervaring, het is eigenlijk zoveel meer dan een kookcursus. Je raakt ongetwijfeld geïnspireerd om terug te keren en een van haar andere tours bij te wonen aan de Italiaanse Rivièra. Er zijn genoeg restaurants die ik hier kan aanbevelen (wat ik ook heb gedaan in mijn boek over Ligurië).

Een plekje dat elke gastronoom zal waarderen is Osteria del Treno in Milaan. De Osteria is een van de best bewaarde geheimen van Milaan met een danszaal in Liberty stijl uit het eind van de 19de eeuw, oorspronkelijk gebouwd voor de werknemers van de Italiaanse spoorwegarbeiders. Maar waarom is dit een belevenis? Osteria del Treno serveert traditionele slow food zoals Milanese Osso Buco met amberkleurige saffraanrisotto met live muziek in een danszaal, een hoogtepunt voor iedere CityTrip naar Milaan.

Ooit gehoord van het recept Liptauer? Het recept voor Liptauer is in Friuli-Venezia Giulia een goed bewaard geheim. Elke winkel, stad en zelfs familie heeft zijn eigen manier om het te maken. De ingrediënten zijn ricotta gemengd met geitenkaas, wat Gorgonzola, ansjovis pasta, misschien wat mosterd, augurkjes, komijn, paprika's en het allerbelangrijkste paprikapoeder. De paprika geeft Liptauer zijn oranje tint. Gorizia wat aan Slovenië grenst is de perfecte plaats om Liptauer te proberen.

Er zijn veel voortreffelijke en ook wat eigenaardige kazen in Italië maar ik denk dat de meeste gastronomen er wel over eens zijn dat het eten van verse Fior di Latte in een Insalata Caprese een van de grote geneugten is van het reizen in Italië. Wie de kaas niet kent, Fior di latte is zoeter en minder vet dan mozzarella. Generaties lang bereiden de familie Ruocco in de buurt van Bomerano deze kaas. Het is overgens vlakbij het einde van de beroemde Sentiero degli Dei, waarschijnlijk het mooiste wandelpad aan de Amalfikust. De familie bezit haar eigen kudde koeien, dus eet je hier alleen de verste kaas. Vooraan in de winkel worden de kazen uitgestald, achter de toonbank, maar achter door in een aparte ruimte mag je komen kijken hoe ze de kaas bereiden en daarna is het tijd om te proeven.

Een andere culinaire ervaring is natuurlijk het eten van een Florentijnse Steak bij Dario Cecchini, de slager van Panzano. De biefstuk is speciaal afkomstig van Chianina-runderen en de traditionele bereiding is typisch Toscaans, aan beide zijden geschroeid op een grill op een bed van hete kolen.