Op Twitter werd ik laatst benaderd door Maria Genova om in Bulgarije op skivakantie te gaan omdat het vele malen goedkoper zou zijn dan een vakantie in Oostenrijk en vooral ´ook minder gedoe’, met die Covid passen zal ze daar wel mee bedoelen. Er volgde prompt een reactie van iemand dat je die vakantie niet als duurzaam toerisme kon bestempelen voor een weekje skiën.

Boven zie je een foto van Verzanzzola waar we iedere week ten minste een keer plastic opruimen met de locals... Elisabeth

Die reactie is uiteraard terecht, maar Maria Genova heeft haar eigen opinie hierover want, zegt ze, “die vluchten gaan zonder jou ook wel en alsof vervuilende auto's nu wel zo duurzaam zijn voor een vakantie”. Mijn antwoord in de discussie dat vakanties wel degelijk duurzaam kunnen zijn, is zeker niet nieuw. Maar haar reactie zette me aan het denken, toen Genova het voorbeeld van met z´n allen op een overvolle camping in Nederland te zitten, aanhaalde. Duurzame vakantie, waar hebben we het dan eigenlijk over?

Hoe kun je een positief effect hebben op de plaats waar je vakantie houdt?

Het beantwoorden van deze vraag leidde me naar een actueel nieuwsitem en een oude bekende: Daniele Kihlgren, founder van San Stefano di Sextantio, de eerste Albergo Diffuso ter wereld, gelegen in een uithoek van de regio Abruzzen en later in de grotwoningen van Matera. Beeld je nog eens de scenes in van de film ´De Naam van de Roos´ naar het boek van Umberto Eco, als Sean Connery te voet reist tussen de onherbergzame bergen met aan de horizon de middeleeuwse abdij waar moorden plaatsvinden. Het is juist in dit decor, waar zoveel Hollywoodsterren zich komen afzonderen.

Sextantio is nu misschien een luxe reisbestemming, maar het kwam tot stand door de grote inspanning van de zoon van een Zweedse betonmagnaat, die de wegen in Italië (slecht en goedkoop) had geasfalteerd. Hij kocht de vervallen huizen in een verlaten dorp en restaureerde deze, hetzelfde deed hij met de oude grotwoningen in Matera. Daniele, de zoon, is opstandig over de manier waarop zijn vader geld verdiende, en voor de rest van zijn familie is hij het zwarte schaap. Daniele wil de wereld beter achterlaten dan hoe hij het aantrof en hij gaat hier ver in, verder dan de meesten, de man is eigenlijk een natuurwonder. Gebukt onder een langdurige ziekte waardoor hij lange periodes in bed moet blijven veel uren overdag slaapt, haalde hij kortgeleden weer het nieuws met de afronding van zijn project in Rwanda, iets waarover hij me 5 jaar geleden vertelde, maar waarvoor hij toen moeite had de nodige geldstromen los te krijgen.

Kihlgren is voor mij de vader van het duurzaam toerisme, maar van hem mag ik het eigenlijk geen toerisme noemen. Duurzaam toerisme kenmerkt zich vooral doordat je iets teruggeeft aan de gemeenschap waar je verblijft. Geven in ruil voor nemen. Koop bijvoorbeeld werk van een lokale kunstenaar of ambachtslieden in plaats van de in China gefabriceerde snuisterijen. Geef iets terug aan de maatschappij voor de carbon footprint van je vlucht door tijd te geven aan een vrijwilligers project. Ik ken er nog wel een paar. Het bijhouden van slowfood evenementen in onze agenda is daar een (klein) voorbeeld van.

Zijn “hotel” Sextantio Rwanda wordt in maart van 2022 geopend. Een verblijf in Sextantio kost je niets dan een vrijwillige donatie aan Onlus, de NGO die Kihlgren in het leven riep om de zorgverzekering te betalen voor de 5% Rwandezen die geen medische kosten kunnen betalen en geen verzekering hebben. Zoals ook bij zijn vorige projecten is de opzet van het project om het volledig in originele stijl te bouwen met gebruik van de voorhanden zijnde materialen en vaklieden, maar zoals je van de Deen kan verwachten, met een schitterende vormgeving.

Wij streven naar een toerisme dat niet storend of respectloos is. Degenen die komen zijn echt geïnteresseerd in deze plaatsen en het type duurzaam verblijf dat wij aanbieden, waarbij het overheersende element het gebied in zijn authenticiteit is. Degenen die naar onze accommodaties komen erkennen de waarde van de totaalervaring en niet het comfort van de kamers". De kamer, hoe elegant ook met originele of stijlvolle inrichting en meubilair, is een plaats om te slapen, de rest van de tijd wordt gebruikt om de natuur te ontdekken en buiten te leven. (Kihlgren tijdens een interview met thetravelnews.it)

Het is gebouwd op een van de kleinere eilanden in het Kivu meer. Rwanda waar ik meerdere malen ben geweest, heeft moeite een behoorlijk toeristisch product op te zetten. Het is een mooi maar klein en armoedig land, geheel ingesloten in het binnenland van Afrika dat nog steeds lijdt onder het trauma van de genocide. Het schitterende Kivu meer is een van de weinige bestemmingen die toeristisch geëxploiteerd kunnen worden. Het water is kristalhelder en 350 meter diep, omgeven door dichte bossen en theeplantages. Er waren toen ik er was, enkele nieuwe hotels in aanbouw rond het meer om de watersport liefhebbers te kunnen accommoderen, waarbij meestal gebruik werd gemaakt van bakstenen nieuwbouw voor de kamers, gecombineerd met traditionele rieten hutten voor de gemeenschappelijke faciliteiten zoals het restaurant. De overheid houdt streng controle over hoe en wat er gebouwd wordt.

In een wereld die zich aan de Corona epidemie probeert te ontworstelen, zijn onze keuzen voor vakanties nog belangrijker geworden. Nu is het moment om bij die keuze stil te staan over duurzaamheid. Hopelijk geven de volgende tips je een idee hoe je persoonlijk kunt meewerken en betere keuzes kunt maken.

• Ten eerste, probeer buiten het hoogseizoen te reizen ook al betekent dat je het traditioneel ritueel van een regen van rozenblaadjes in het Pantheon met Pinksteren of de palio van Siena zult moet missen.
• Kies een accommodatie die het gehele jaar werk verschaft aan de lokale bevolking en grondstoffen, goederen en diensten betrekt uit de lokale omgeving.
• Er zijn activiteiten waar je niet meteen aan denkt wanneer je op een bestemming bent, maar die wel veel kunnen teruggeven. Het is niet nodig om je meteen in het druivenplukken te storten, maar ga vroeg naar het strand en help daar zwerfplastic op te ruimen, je zult zien dat je niet de enige bent. Of geef bijvoorbeeld aan een zwerfhondenopvang, ook al zijn dat maar een paar pakken hondenvoer, ze zijn je altijd dankbaar. Of leer meer over de teelt van basilicumplanten in Ligurië.
• Denk na over je aankopen, koop bij voorkeur local. Bijna iedere plaats heeft kleine lokale winkeltjes of agrarische bedrijven waar je producten kunt kopen, het is meestal nog veel leuker ook. Koop wijn bij de wijnboer, iets wat in Italië heel gewoon is, vergeet niet je eigen flessen mee te nemen. Eet bij osterie of restaurant dat 0 km belooft.
• Gebruik een app om in te schatten wat de carbon footprint wordt van je reis. Je kunt op de websites van skyscanner zoeken naar wat een ‘groenere’ keuze zou kunnen zijn voor je vlucht, maar er bestaan nu meerdere apps die je een handje helpen zoals Joro: Carbon Footprint Tracker, Klima, Carbon Donut, Greenly.
• Participeer. Je kunt kiezen om mee te doen aan plaatselijke initiatieven tijdens je verblijf, die iets teruggeven aan de natuur en aan de lokale gemeenschap, ´Green Val d’Aosta´ is hiervan een goed voorbeeld. Je kunt dan bijvoorbeeld bij een van de hotels die meedoen aan dit project, gebruik maken van elektrische auto's om enogastronomische en ambachtelijke tradities van de streek te ontdekken met diverse rondleidingen, proeverijen, demonstraties en andere bezoekmogelijkheden.