De beste tijd om een dorpsfeest mee te maken is als het zomerseizoen voorbij is en de meeste toeristen thuis nostalgisch naar hun vakantiefoto´s zitten te staren. Vanaf half september breekt in elk dorp wel een ´sagra´ los, en draaien de draaimolens overuren om overal hun aandeel aan kinderklandizie op te halen.
Vergelijk nu hotelprijzen in Florence
Op de piazza worden kraampjes neergezet, muziek galmt vanaf 3 uur tot middernacht uit alle luidsprekers tot je er gek van wordt, maar feest zal het wezen en gegeten zal er worden. In Barberino di Mugello waar ik min of meer op het plein woonde, werd de aardappeloogst gevierd met gerechten van aardappel die zelfs ik niet kende.
In Italië heet de oogst ´raccolta´, behalve als het druiven betreffen want dan heet het ´vendemmia´. Voor de raccolta van de aardappel zal de doorsnee toerist geen omweg maken, maar wel die van de wijngaarden. Verder zijn er sagra´s voor pompoenen, appels (Trentino), tomaten (het zuiden), sinaasappels en mandarijnen (Sicilië, Calabrië, Basilicata), cantharellen (Molise), hazelnoten (Piemonte) en van radijzen tot rapen, je kunt het zo gek niet bedenken.
De wijnoogst ´vendemmia´
Er worden in Italië meer dan 350 soorten druiven gekweekt in ongeveer de helft van alle regio´s. Van september tot oktober worden de druiven geoogst en openen de wijngaarden hun deuren voor gretige proevers en wijnliefhebbers. Kijk ook uit naar het druivenpersen, een activiteit die veel wijngaarden laten zien tijdens het seizoen.
In Boccaccesca bijvoorbeeld, als in veel andere plaatsen, is een jaarlijks wijn- en eetfestijn dat in de eerste of tweede week van oktober in Certaldo Alto in Toscane wordt gehouden. Op het festival wordt de Toscaanse wijn gepresenteerd en aangevuld met andere Toscaanse gerechten zoals rozemarijnbrood, Toscaanse soepen en vleesschotels. En zoals op de meeste festivals kunnen de producten natuurlijk worden geproefd en gekocht.
De Italiaanse wijnoogst 2021 volgens ´Tre Bicchieri´
In Centraal en Zuid-Italië verwacht men een minder grote opbrengst zelfs tot onder de historische jaargemiddelden, enkele uitzonderingen daargelaten. Met name de Chianti Docg en de Brunello hebben ervoor gekozen hun opbrengsten te verlagen. Toch verwacht men goede prestaties voor de kwaliteit van de DOC Sicilia-wijngaard en de uitstekende omstandigheden die worden gemeld voor de DOP Chianti Classico, Salice Salentino, Frascati en Irpinia.
De wijnbouwgebieden in het noorden maken zich op voor een oogst in 2021 die vol onzekerheden zit. De koude temperaturen in het voorjaar spelen mee van Piemonte tot Friuli Venezia Giulia. Wat de kwaliteit betreft, blijkt uit een enquête van Tre Bicchieri over de Italiaanse districten dat sommige gebieden zich in uitstekende omstandigheden bevinden vóór de oogst, zoals Alto Adige en Marche. De geraamde volumes liggen in de lijn van 2020 voor Barbera d'Asti en Barolo en Barbaresco; maar minder druiven voor Lambrusco en Franciacorta. En Prosecco Doc, dat ook door de vorst werd geraakt zal opnieuw haar grondgebied gaan vergroten om de productie op peil te houden zodat het kan voldoen aan de marktvraag.
Wat steeds doorslaggevender wordt, zijn de gevolgen van de klimaatverandering, met heftige en destructieve hagelbuien. zoals die op wijngaarden in Veneto tussen Feltre en Montebelluna op 25 juli, en op 22 juli in Val of Cembra, in Trentino.
Olijvenoogst
Het leuke van een huis in Italië te hebben is de aanliggende olijvenboomgaard die je ongewild meekocht en iedereen die in die gelukkige omstandigheid verkeert, vraagt neven en nichten die nog een weekje vakantie over hebben, om te komen helpen met de pluk. Het is altijd een beetje een volkskluchtig gedoe, want zolang het niet ontaard in echt werken, wordt het een verhaal waar opa later nog vaak over verhaalt.
De eerste olijven worden geplukt vanaf begin november tot midden december in regio's als Lazio, Marche en Umbrië. De olijven worden gewoonlijk met netten en manden of met de blote handen geplukt. De netten worden onder de grote bomen geplaatst en door aan de takken te schudden en voorzichtig uit de boom te harken met een houten hark vallen de olijven in de netten. Als het een hobby is dan zal de eigenaar de olijven naar de dichtstbijzijnde frantoio brengen om er olijfolie uit te persen. Mocht hij van hobbyboer willen overstappen naar het echte werk en eigen merk op de markt brengen, geef het dan maar een paar jaar en een hoop doorzettingsvermogen. Maar voor alle anderen is het een feest om je eigen olijfolie op tafel te kunnen zetten.
Truffels en paddenstoelen
Over truffels hebben we al veel geschreven, maar in het kort nog even. Er zijn twee soorten truffels: de zwarte en de witte. Om de truffels die in de grond zitten, gebruiken jagers honden om ze op te sporen. Varkens werden ook gebruikt om te jagen, maar als je er niet snel bij bent, heeft het beest de truffel al opgegeten. Zwarte truffels worden gevonden in de regio's Umbrië en Piemonte, terwijl zeldzame witte truffels worden gevonden in Piemonte, Marche, en Toscane; veel van deze regio's hebben excursies voor een dagtrip truffeljacht als je het erg vindt om vroeg op te staan. In il Cortile della Maddalena, Alba, is de Internationale Alba Witte Truffel Markt. Ook de markt in Acqualagna in Marche begint in bekendheid toe te nemen. Jaarlijks vinden deze markten plaats tussen oktober en half november. Maar in alle kleinere plaatsen in het gebied zullen zeker markten openstaan die ook kaas en andere lekkernijen verkopen.
We denken altijd dat het najaar de tijd is voor paddenstoelen, onder de bomen in het bos is dat ook zo, maar veel soorten worden nu het hele jaar door gekweekt in donkere kelders. De charme is er dan wel een beetje af. Cantharellen waren de eerste eetbare paddenstoelen die ik als kind zocht tijdens een kampeervakantie en dan in een pannetje boven de spiritusbrander met een uitje en een ei leerde eten, en niet eens zo lekker vond. Ik heb me later bekeerd.
Paddenstoelen kun je nog steeds vinden in het wild, als je weet waar en wanneer je moet zoeken. Een vriendin van mij bracht een overdaad aan porcini mee uit een van de Balkanlanden waar ze op vakantie was geweest. Maar ik ken ook een Italiaan die een reuze exemplaar in een Wassenaars bos tegenkwam. Je snijdt de verse porcini in plakjes en droogt ze een paar dagen in de zon of in een droogmachine en dan kun je ze zeker een paar maanden bewaren.
Al met al is de herfst een feest op zich als je naar Italië gaat met vakantie in deze tijd, niet alleen zijn er weinig toeristen en kun je dus volledig ervaren hoe de Italiaanse bevolking van een weekend geniet, er zijn zoveel feesten en jaarmarkten dat je overal wel iets tegen komt.
Vergelijk nu hotelprijzen in Florence