5 of 5 (27 Votes)
Italiaanse tabak droogt in het Valtiberina
Italiaanse tabak droogt in het Valtiberina

Soms rij je door een streek of plaatsjes waar je wel de charme van ziet, maar waar het verhaal er achter vaak blijft steken vanwege tijd of andere interesses die verderop op je pad liggen. Zo ben ik een aantal malen geweest in wat de bovenvallei van de Tiber of Valtiberina heet, in de provincie Perugia, zonder verder te kijken dan alleen een oppervlakkige blik.


Saskia van Villa in Umbria was zo vriendelijk geweest om voor mij een onderkomen te regelen in de buurt van Montone, ik verbleef bij een uiterst aardig stel in een verbouwde antieke boerderij, het levenswerk, mag ik wel zeggen, van de twee. Alles was tot in de kleinste details uitgedacht en gerenoveerd, prachtige kastanjehouten balken (dit is het gebied van kastanjebomen) en heerlijk koele tegelvloeren in de zomer.

Foto Valtiberina door Franco Vannini

Er zijn een aantal plaatsjes die ik beter wilde zien: Pietralunga, Montone (een van de mooiste dorpen van Italië), Monte Santa Maria Tiberine en Città di Castello. Als je een rondje maakt vanuit een van deze steden dan maak je een rit van ruim 87 km, wat zelfs nog met de fiets te doen is, het hoogteverschil kan hier en daar boven de 1200 m uitkomen, dus ik zou denken niet voor iedereen geschikt. Het panorama van de streek is lieflijk, heuvelachtig, met kastanjebossen afgewisseld door velden en hier en daar een dorpje. Ik reed er ooit door in het najaar, met dreigende, bijna zwarte donderwolken aan de horizon wat een prachtig contrast gaf met de kleurrijke bomen in herfsttooi en de groene velden nog beter tot hun recht deed komen.

Villa in Umbria 1

Tabak in de Valtiberina

In 1574 stuurde kardinaal Niccolò Tornabuoni wat tabakszaad afkomstig uit Midden-Amerika, naar zijn neef Alfonso Tornabuoni, bisschop van Sansepolcro. De eerste belangrijke teelt van tabak dateert van het begin van de 17e eeuw, in de nabijgelegen Republiek Cospaia (1440-1826) dat zich al snel ontpopte als een smokkelaarsnest. De productie en de verspreiding van tabak was zo groot dat in 1869 een pakhuis werd geopend in het voormalige klooster van de observanten in Sansepolcro en in grote drogerijen in steden als Citta di Castello. In het begin van 1900 werd Kentucky tabak verbouwd in de hele Valtiberina.

cospaia copia

"Het toeval wilde dat een strook land, door niemand opgeëist, ongeveer 3,2 km² breed, buiten bleef. en niet breder dan 700 meter, waarin zich een piepklein dorpje bevond, Cospaia genaamd. In Cospaia woonden alleen boeren, maar deze boeren, hoewel ze in de late Middeleeuwen leefden en dus volkomen analfabeet waren, voelden de unieke kans die zich voordeed en besloten haastig om hun onafhankelijkheid op te eisen. Florence en Rome, de twee verantwoordelijken, staken van hun kant geen vinger uit. Het Italiaanse geopolitieke evenwicht was reeds zeer precair (voor de vrede van Lodi was het nog vroeg), en het risico een nieuwe oorlog te ontketenen voor een strook land van geen belang kwam geen van beiden goed uit. Zo ontstond in Anno Domini 1441, op de grens tussen het oosten van Toscane en het noorden van Umbrië, de Republiek Cospaia."

In het verleden, in het geval dat er minder tabak werd geproduceerd dan verwacht, kregen de boeren een boete van 50 of 60 lire per blad; als er meer werd geleverd, werd een toeslag van 10 of 15 lire geheven. Zo ontstond er een levendige smokkel om elke dag brood op de plank te hebben. De smokkelaars uit Chitignano brachten buskruit om te ruilen tegen tabak van de Valtiberina boeren, de smokkelroutes liepen van Anghiari naar Ponte alla Piera, over de Monti Rognosi, en natuurlijk het smokkelaarshol bij uitstek Cospaia. Op het grondgebied van Umbrië zijn nu nog meer dan 450 bedrijven die tabak telen op een oppervlakte van ongeveer 6 500 hectare, Het productiegebied van de tabak in de Valtiberina ligt voornamelijk in Città di Castello, San Giustino, Umbertide en Perugia: gebieden waar overwegend Virginia Bright wordt geteeld.

Citta di Castello Slakken

Het lijkt een vriendelijk pastoraal landschap, toch heeft hier in de middeleeuwen en daarvoor aardig wat bloed gevloeid. Niet in de laatste plaats door een heerschap dat zich Braccio da Montone liet noemen en ´eigenaar´ was van een huurleger, een condittiere, dat dan voor deze en dan voor een ander de strijd uitvocht. Meestal kwam hij als overwinnaar uit het gevecht en had hij weer een fortuin verdiend. Tot zijn laatste strijd bij L´Aquila, waar hij door zijn rivaal en voormalige vriend Sforza, die het leger van Angevine leidde, een kopje kleiner werd gemaakt. De familie Fortebraccio werd verdreven uit het plaatsje Montone, onze held heeft zijn hele leven gevochten om het weer terug te krijgen, tot hij zelfs een zelfstandige staat uitriep voor Montone nadat hij eerst de heersende familie had uitgemoord. Het liep echter niet helemaal volgens plan en Braccio moest de stad opnieuw verlaten.

Montone black truffle gourmet hotel la locanda del capitano chef giancarlo polito

Città di Castello

We beginnnen onze tour in Città di Castello, in het noordwesten van Umbrië bijna op de grens met Toscane, maar elk ander uitgangspunt is natuurlijk ook mogelijk. De stad kan worden beschouwd als het belangrijkste stedelijke centrum in het Groene Hart van Italië, niet alleen om de kunst waarvan het meeste dateert uit de 15e en 16e eeuw, maar natuurlijk ook om de beroemde Alberto Burri die al zijn werken uit de 20e eeuw aan de stad naliet, ze zijn te zien in het Palazzo Albizzini en de Ex Seccatoi del Tabacco (voormalige tabakschuren). De streek staat bekend als de plaats van de wedergeboorte van de Italiaanse kunst, grote namen als Luca Signorelli, Giorgio Vasari, Raffaello Sanzio, Domenico Ghirlandaio, Rosso Fiorentino kwamen hier vandaan. Het is ook de geboorteplaats is van een van de mooiste Italiaanse actrices van de laatste jaren, Monica Bellucci (en men zegt in de stad dat haar moeder in haar jeugd nog mooier was dan haar toch al mooie dochter).

Monica Bellucci

De stadsmuren die dateren uit de 16de eeuw, adellijke herenhuizen uit de renaissance met binnenplaatsen en loggia´s (Palazzo Vitelli) en kerken met kloostergangen en een kathedraal uit de 11de eeuw met werken van Rafaël en Signorelli, geven je meer dan genoeg te zien en zullen je wel een aantal uren bezighouden.Wil je nog meer kunst zien ga dan naar het Gemeentemuseum dat kortgeleden is uitgebreid en waar werken van Rafaël, Luca Signorelli, Ghirlandaio, Raffaellino del Colle en Pomarancio te zien zijn. Voor grafici is er nog een museum van druk- en grafische kunst dat zeker de moeite waard is.

Witte truffelbeurs

In de heuvels rond Città worden truffels gevonden waarvan je ieder jaar tijdens een truffelfeest en openlucht markt kan proeven, maar er zijn ook een aantal restaurants die de mooiste truffelgerechten kunnen klaarmaken. Villa in Umbria schreef er een leuk blog over.

Schelpen zoeken in Citta di Castello

Schelpen uit de Stille Oceaan, de Indische Oceaan, de Rode Zee en de Middellandse zee, "Malakos" - is, met ongeveer 600.000 stuks, de grootste Europese privé-collectie, afkomstig uit de hele wereld. Gelegen in Villa Cappelletti, net buiten Città di Castello, is het een echte ontdekkingstocht van schelpen uit alle zeeën. De afdeling biologie laat ons kennismaken met de ongelooflijke verscheidenheid van weekdieren, terwijl de paleontologiezalen inzicht geven in het ontstaan van de aarde en ook ongewervelde dieren uit een ver verleden laten zien. In de biogeografische zalen kan je de gevaarlijke mangroven en de diepzeegebieden ontdekken, kennis maken met de extra grote landslakken en met mariene roofdieren met dodelijk gif. Daarnaast is in Malakos ook een reconstructie van een Barrier Reef te zien, gemaakt van materiaal dat afkomstig is van in beslag genomen onderdelen door het Staatsbosbeheer, met soorten die nog nooit eerder zijn gezien.

Villa Capelletti in Garavelle, 06012, Città di Castello, (PG) - Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. - telefoon 8552119 - 349.5823613 - website: https://www.malakos.it/
Pinoteca in de Palazzo Vitelli Alla Cannoniera

Pietralunga

Van Città di Castello rijden we via een mooie wat bochtige weg via Ronchi naar Pietralunga, een weg die al tijdens de Romeinse tijd bestond, omdat het aansloot op de Via Flaminia bij de stad Cagli in de Marche. Moeilijk te zeggen of de weg waarop je rijdt inderdaad hetzelfde is, maar leuk om het in gedachten te houden. Overigens werd het gebied al in de prehistorie bewoond, Pietralunga zelf wordt al in de 2de-1ste eeuw v. Chr. genoemd. De Romeinen hebben trouwens genoeg nagelaten waar hobby archeologen zich in kunnen verdiepen, zoals sporen van stedelijke nederzettingen met ruïnes van villa's, aquaducten en wegen.

Convento degli Zoccolanti

De Rocca Longobarda, een oude Lombardische vesting uit de 8e eeuw vormt het centrum van middeleeuws Pietralunga, daar omheen vind je de gezellige kleine steegjes die de stad karakteriseren. De parochiekerk van Santa Maria heeft een romaans portaal uit 1279, met een fresco van het Martelaarschap van Sint Sebastiaan, toegeschreven aan Raffaellino del Colle.

Pietralunga

Van meer recentere datum is het verhaal van de partisanengroep die later de Proletarische Stoottroepenbrigade San Faustino werd genoemd. Na een winter van verzet militaire acties, bezette de brigade op 30 april 1944 de kazerne van de Repubblichini van Pietralunga en verklaarde Pietralunga tot vrije zone, bestuurd door burgemeester Luigi Pauselli, die in april 1921 door de fascisten was verdreven. Deze vrijheidsdag werd 23 jaar later als feest van 1 mei te uitgeroepen. Op 7 mei 1944 werd Pietralunga het slachtoffer van een vergeldingsrazzia, waarbij zeven jongens op het centrale plein van de stad werden geëxecuteerd. Het gebied werd het toneel van bloedige botsingen, tussen geallieerden en partizanen enerzijds en nazi-fascisten anderzijds, met verwoestingen en veel burgerdoden tot de definitieve bevrijding plaatsvond op 29 juli 1944

Montone

Onze volgende halte is Montone, dat deel uit maakt van de groep mooiste dorpen van Italië. Maar ik ben er geweest tijdens het filmfestival van Umbrië, dat op het intieme dorpsplein plaats vindt, het is een gezellig gebeuren waar mensen aan tafeltjes onder genot van een drankje de gratis films kunnen zien op een groot projectiescherm.

Montone

Onder de bezielende leiding van Terry Gilliam (Monty Python) wordt sinds 1997 in Montone het Umbria Internationaal Film Festival gehouden in de tweede week van juli samen met de Riverside Studios in Londen. De kleine schaal van het dorp garandeerde ook dit jaar weer dat gasten, filmers en publiek op het plein een geanimeerde discussie voerden over film en alles wat er mee te maken heeft. De hoofdfilm wordt voorafgegaan door eental korte kinderfilms. De 5 dagen worden verder gevuld met exposities, rondetafelgesprekken, masterclasses, debatten en meer. Alle vertoningen zijn gratis.

Umbria Film Festival

Monte Santa Maria Tiberina

Monte Santa Maria Tiberina

De laatste plaats van onze reis is Monte Santa Maria Tiberina, dat ons weer dicht bij de grens met Toscane brengt, hier ga je voornamelijk naar toe voor het uitzicht, hoewel het middeleeuwse dorp zeker ook charme heeft. Het dateert al uit de tijd van de Etrusken. Je kijkt uit over de vruchtbare vlakte waar je in de verte de rivier de Aggia ziet stromen, maar ook de Umbrische en Toscaanse Valtiberina vallei. Rij even door naar het Palazzo Marchesi Bourbon del Monte vanwaar je een schitterend uitzicht hebt naar beide kanten. Dikke kastanjebossen voeren de hoofdmoot van het landschap, in de verste zie op een heldere dag de contouren van de Apuaanse Alpen en de Gran Sasso in de Abruzzen. Het kasteel was eigendom van de Franse markies Bourbon del Monte in de 11e eeuw, dat in 1198 werd verwoest. Een nieuw kasteel werd gebouwd in de 16de eeuw.

Kaart van deze reportage

Als de kaart hierboven niet zichtbaar is kun je ook surfen naar de volgende link : https://dolcevia.maps.arcgis.com/apps/instant/media/index.html?appid=6ad83a570c354b67ab87bdbbe9247900

Foto: Monica Bellucci door Eric Nehr, CC BY-SA 4.0 . via Wikimedia Commons - Foto Valtiberina door Franco Vannini - Foto Montone door TwoPointsCouture

Over dit artikel



Centro Servizi Valtiberina
Via Elio Vittorini, Zona Industriale di Cerbara -Giove, Giove di Sopra
06011, Italy
Cerbara, Città di Castello
Perugia
Land: Italië

Kaart van Umbrië met onze hoogtepunten