Wanneer ik samen met mijn zusje een paar dagen in Umbria ben besluiten we een dagje naar Perugia te gaan. Zij kent de stad redelijk goed, lang geleden heeft zij hier Italiaans gestudeerd. Toen vertelde ze mij ook over een bijzonder glas-in-lood atelier Studio Moretti Caselli en daar gaan we dus vandaag naar toe.

Een glas-in-lood atelier in Perugia

Het is vroeg in de morgen als we in de universiteitsstad aankomen. Perugia is de hoofdstad van Umbrië in midden-Italië en dateert uit de middeleeuwen, een pittoreske heuvelstad die zich uitstrekt naar de omringende valleien. De straten zijn smal, kronkelig en met keien geplaveid. Onze auto parkeren we even buiten het centrum en gaan lopend veder. We lopen door straatjes en pleintjes met een leuk antiekmarktje. Aangekomen in de Via Fatebenefratelli 2, waar zich in een pand uit de 15de eeuw het atelier bevindt van de glas-in-loodkunstenaar Francesco Moretti Caselli. Als we aanbellen wordt de deur geopend door een vriendelijke dame met grijs haar, Paola, zo stelt zij zich voor, een ver familielid van de kunstenaar die het pand in 1860 kocht om er een glas-in-lood atelier in te beginnen. Een mooi gebouw met schitterende lichtinval die je terugbrengt in de tijd van de Belle Époque.

750 kleuren in kleine potjes

Binnen lopen we door ruimtes met grote ramen, hier is o.a. de ‘kleurenkamer’ waar zich meer dan 750 verschillende kleuren verf bevinden, allemaal in kleine glazen potjes. Overal staan studieboeken, tekeningen, schetsen, foto’s van de familie en oud kinderspeelgoed. Het origineel van deze schets van het Laatste Avondmaal staat in Hollywood en is 40 m2 groot verteld haar nichtje Magdalena die bij ons is komen staan, zij is de glaskunstenaar van onze familie lacht Paola trots.

´Is dit nu ook een glas-in-lood werk of een schilderij? ´ vraagt mijn zus zich verbaasd af. Het blijkt een glas-in-lood werk te zijn van Francesco, zijn capolavoro (meesterwerk) uit 1881 en het is een portret van koningin Margherita van Savoia. Je ziet dus dat de techniek ook voor portretten gebruikt kan worden en niet alleen voor religieuze werken. Het is een prachtig kunstwerk met heldere kleuren, wat komt door de lood die in de verf zit, vertelt Magdalena. Het is heel bijzonder om hier rond te lopen en ontroerend om de verhalen over de kunstenaar te horen.

PAAST kunstroutes in Perugia

Er wordt ons aangeraden dat het zeker de moeite waard is om ook de andere musea te bezoeken die bij de PAAST-musea van Perugia horen. Percorsi Arti Artigianato Storia Tradizione, dit zijn bijzondere routes die werden samengesteld in Perugia waar kunst, ambachten, geschiedenis en traditie van deze bijzondere stad goed in beeld komen. Waaronder het huis van een rijke koopman uit de 16de eeuw, het glas atelier en het Museum van Schone Kunsten waar gipsen replica’s van beroemde standbeelden tentoon staan gesteld.

Tijd voor een nieuwe trui en een zoen als beloning

Als we afscheid nemen van Paola en zij de deur voor ons opent voel ik pas wat een snijdende wind er staat, het is ook nog pas januari. Ik vraag haar waar ik hier een warme trui kan kopen. ´Als je even doorloopt kom je bij de kledingfabriek van Luisa Spagnoli, waar nu de outlet en een permanente tentoonstelling over haar leven is. Met een beetje geluk hebben ze misschien nog wel wat angoratruitjes. Mijn tante werkte vroeger in de fabriek ´La casa del angora´ van Luisa Spagnoli, ooit heb ik van haar een paar angoratruitjes gekregen die ik nog steeds draag als het koud is´, vertelt Paola lachend. ´Weet je wat, ik loop met jullie mee dan wijs ik wel even de weg´. Lopend door mooie steile straatjes gaat Paola verder met vertellen, zo leer ik dat er lang geleden hier een florissante kledingindustrie was waarbij wol werd gebruikt van angorakonijnen.

Luisa Spagnoli als miniserie op de TV

Luisa Spagnoli introduceerde in 1928 voor het eerst het gebruik van de wol van een speciaal ras angorakonijnen om kleding van te maken. De voor deze tijd zo geëmancipeerde dame, begon te fokken in het tuin van haar huis in Perugia. En daarmee begon Luisa Spagnoli met het produceren van dameskleding en accessoires van angora van de door haar gefokte konijnen. ´La Casa del Angora´ werd geopend eind jaren ´30 en bood werk aan honderden vrouwen die prachtige resultaten verkregen door het met de hand spinnen van de wol.

Luisa sterft in 1935, haar zoon Mario Spagnoli verandert het bedrijf in een ambachtelijke industrie. Hij was verantwoordelijk voor twee uitvindingen die werden gepatenteerd in 1942, een kam voor het verzamelen van de wol en een tang om de angorakonijnen te tatoeëren. In 1947 wordt de fabriek ´La Città dell´Angora´ geopend. Een bedrijf dat voor die tijd zeer vooruitstrevend en democratisch was.

Een trui en wollen sokken als Kerstcadeau

In de jaren ´40, tijdens WW2 en een periode van veel lijden aan honger en kou, gaf de familie Spagnoli aan hun werknemers als Kerstcadeau truien en wollen sokken ter waarde van 4.000 lire, een fortuin voor die tijd. Maar de arbeiders werden ook beloond met woningen en een zwembad voor ontspanning. Mario's zoon Hannibal zorgde voor de verdere uitbreiding van het bedrijf en in 1960, opende hij een netwerk van eigen winkels, genoemd naar zijn grootmoeder Luisa Spagnoli. Zijn dochter Nicoletta leidt sinds 1986 het bedrijf dat inmiddels is uitgegroeid tot bijna 200 winkels wereldwijd.

Het leven van deze formidabele vrouw ´met een romantische ziel, die zelden lachte maar hard werkte´ wordt dit jaar door RAI Uno als miniserie uitgezonden. Bijna op Amerikaanse manier is Luisa vanuit het niets begonnen met haar carrière, als dochter van een visverkoper, Pasquale Sargentini, die haar ouders helpt door te werken als naaister. Op haar 21ste trouwde zij met Annibale Spagnoli, een jonge man die in de fanfare speelde van de stad Perugia. In 1901, besluit het jonge stel om een winkel te openen waar ze confetti snoepjes verkopen.

Luisa begint een liefdesrelatie met Francesco Buitoni en zo ontstaat ´il Bacio´ met de bekende lieve spreuken die Luisa en Francesco elkaar in het geheim gaven. Francesco blijft tot de dood van Luisa met haar samen en staat haar bij wanneer ze aan keelkanker in Parijs overlijdt. Blij met mijn mooie warme truitje en een ´Bacio´ die ons bij het afrekenen wordt aan geboden. Die kennen jullie vast wel, lacht de aardige verkoopster, ja, natuurlijk het is het symbool van Perugia!