5 of 5 (27 Votes)
15 insider tips voor ouderwets gezellig uit eten in Toscane
15 insider tips voor ouderwets gezellig uit eten in Toscane

Waar vind je nog van die écht gezellige eethuisjes langs de weg in Toscane, waar je goed en goedkoop kunt eten? Ik heb een aantal tips voor de gastronoom die op reis is door de diverse Toscaanse streken. Ik weet waar je naar zoekt! Zo'n trattoria of oude herberg waar je voor een prikje eet en alles wat er op je bord komt seizoensgebonden is en in lokale omgeving ingekocht of zelfs in een eigen moestuin wordt geteeld. 

Smullen in Noord Toscane

Het worden er wel steeds minder, maar na een jaar of twee in Toscane te hebben gewoond zonder groot budget heb ik zeker enkele bijzondere vondsten weten bij te schrijven. In dit artikel reis ik van noord naar zuid en oost en west in Toscane en deel ik mijn leukste adresjes, waar je nog echt kunt genieten van de lokale keuken, wellicht soms alleen maar eet wat de pot schaft, maar waar je nooit teleurgesteld naar huis gaat.

De Garfagnana

We beginnen in het noorden van Toscane in de Garfagnana, een wat woest gebied van rivieren, bossen, bergkloven en geïsoleerde middeleeuwse dorpen zoals het mystieke Montefegatesi, de 25 dorpjes van Bagni di Lucca en Barga met een rijk gastronomisch verleden en een bekend chocolade festival 'Barga in Cioccolato'. Je eet in deze streek stevige kost met lokale ingrediënten zoals allerlei soorten noten, vooral kastanjes en vlees- en wildgerechten. De prijzen voor een maaltijd zijn in dit gebied het meest democratisch, misschien wel van heel Toscane.

Een lunch menu wat traditioneel voor de lokale houthakkers werd geserveerd begint met een primo (meestal een pasta bijvoorbeeld met een romige notensaus), een stevig hoofdgerecht zoals rosbief of everzwijn met een glas huiswijn en koffie na de maaltijd. Ondanks dat je zo´n soort lunch bijna overal ziet aangeboden, kan ik de ´pranzo di lavoratori´ in het dorp La Villa in het restaurant van de Circolo dei Forestieri het meest aanbevelen, ook voor toeristen. Het restaurant is eigenlijk best gezellig te noemen en heeft als uitzondering ook enkele tafels op een vrij rustig terras met een leuk uitzicht. In de Garfagnana is het vaak koud en buiten eten is niet altijd mogelijk, de restaurants liggen vaak langs een drukke weg en een terras is dan ook om praktische redenen niet mogelijk.

Wat is coperto?

Als je uit gaat eten in Italië kan het voorkomen dat je een coperta wordt aangerekend, deze kan variëren van € 1 tot soms wel € 10 (zelden) per persoon, maar meestal is de coperta niet meer dan € 2,-. De coperta (dekking) is een bedrag wat je betaalt voor de dienstverlening, bestek, bord, brood en soms ook een karaf water. Het kan voorkomen dat je extra coperta betaalt, omdat het restaurant een hele bijzondere ligging heeft! De betaling van de coperta werd geboren in de middeleeuwen toen veel mensen de herbergen gebruikten om hun eigen voedsel te nuttigen, vooral in het koude seizoen en op dagen met slecht weer. De herbergier die dan geen maaltijd verkocht rekende de plaats dan aan als 'overdekte plaats' (waar het zijn naam aan ontleent) en, vaak, voor het gebruik van bestek en bord. In Italië geven de meeste Italianen trouwens geen extra fooi. Het mag wel, maar hoeft niet.

 Acquolina In BoccaWie de beste pizza ter wereld (ja ik weet het, je hoort dit vaker) wil eten klimt de bergweg op, richting Bernabbio, een gehucht met maar 1 familie-pizzeria zonder al te veel charme, hoewel broer en zus uiterst vriendelijk zijn en verwelkomend. Het geheim zit hem in het uiterst bijzondere pizzadeeg, zo licht als een veertje, zo licht zelfs dat je na een hap zowaar de kruimels zwevend ziet neerstrijken op je bord. Het is bijna een culinair wonder.

Acquolina In Bocca Da Ale 2, Via Lupo Lupari, 7, 55022 Benabbio, Bagni di Lucca
Circolo dei Forestieri, Piazza jean verraud n10, 55022 Bagni di Lucca

De streek van de Mugello

In de Toscaanse streek Mugello specialiseren de trattoria zich uitsluitend op lokale gerechten. Het kenmerkende gerecht van de groene, relatief onontdekte Mugello-streek ten noorden van Florence is tortelli di patate (zachte pasta gevuld met aardappel). Na 6 maanden in de Mugello te hebben verbleven kan ik een paar leuke adresjes aanbevelen, bijvoorbeeld de gezellige familie Trattoria La Casa di Prociutto in Vicchio. Je eet met de hand gerolde tortelli, spinazie en ricotta strozzapreti (pasta), en tagliatelle met porcini. Hoofdgerechten zijn bijvoorbeeld gevuld konijn, gegrilde duif en gebraden kip, en als je geluk hebt, zullen er ook gefrituurde artisjokken of courgettebloemen op het menu staan. Je eindigt de maaltijd met een legendarisch dessert. Als je het niet erg vindt om van plastic borden te eten, kun je de maaltijd ook meenemen naar een van de picknick tafels langs de oever van de rivier de Arno. Het leukste is dat je op dit plekje echt aan tafel schuift met de lokale bevolking. Wat ik wel zou doen is vooraf reserveren want het is erg populair.

La Casa di Prociutto, Via Ponte a Vicchio 1, +39 055 844031, La Casade del Prociutto. Open tussen woensdag en zondagmiddag voor lunch.

Op een halve minuut van de afslag Barberino di Mugello aan de Autostrada del Sole en op zo’n 30 km voor Florence kan ik je een tafel aanraden bij Trattoria Marisa wat aan de buitenkant meer op een goed bezocht wegrestaurant lijkt. Binnen is het erg comfortabel is en zoals ik heb gehoord net geheel vernieuwd. Het is een van de betere plekjes als je van lokale ingrediënten houdt en alles wil proeven, je kunt een antipasti overwegen van diverse Toscaanse vleeswaren zoals coppa en lardo en salami, als secondo is de Florentijnse steak het meest populair, voor een wat kleinere maaltijd kun je voor een Toscaanse ribollita kiezen of gefrituurde artisjokken. Op zondag blijf je hier liever weg, het is veel te druk en je wacht uren op een tafel, het personeel is ook niet al te vriendelijk tijdens dit soort spitsuren.

Trattoria Marisa , Via del Lago, 21, 50031 Barberino di Mugello

Rondom Pisa en Livorno

Er zijn eindeloos veel Toscaanse culinaire ervaringen, maar jagen op truffels is zonder twijfel het ultieme avontuurlijke avontuur. De tartufo bianco pregiato is de meest begeerde onder alle truffels, het hoogtepunt van dit truffelseizoen vindt plaats in de streek rondom San Miniato een mooi middeleeuwse dorp tussen Pisa en Florence, tussen de maanden september en december. De bossen in de heuvels trekken veel truffelzoekers op zoektocht naar deze begerenswaardige knol. Het is een unieke activiteit en er zijn veel mogelijkheden om ervan te genieten. Giulio Benuzzi (ook bekend als Giulio the Truffle Hunter) is een van de beste truffeljagers ter wereld en biedt allerlei begeleide wandeltochten door de bossen met zijn getrainde hond Eda. Wie liever een kookworkshop bijwoont of een truffelproeverij kan dit ook via Giulio reserveren.

Giulio BenuzziTel. +393347234689 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Dai Pescatori di Bocca dArno

Verse vis en zeevruchten, dat is absoluut de voornaamste reden om in Livorno en omstreken te gaan eten, Livorno en het Nat. Park Calafuria liggen aan de wilde Etruskische kust. De stad staat vooral bekend om zijn ´cacciucco´ (visstoofpot) en ´torta di ceci´ (kikkererwtenpastei). Voor foodies is een bezoek aan de gigantische overdekte markt van Livorno een echt spektakel wat je niet mag missen. Livorno heeft (nog) een legio aan redelijk geprijsde restaurants. De lokale keuken is eerlijk, eenvoudig en beïnvloed door de verschillende culturen die hier door de geschiedenis heen hun invloed achterlieten.

Ga voor een echte smaakexplosie naar de Cantina Senese , een charmant en eenvoudig restaurantje in het historische centrum, waar havenarbeiders en families uit de buurt komen om te smullen van de goddelijke mosselsoep, gefrituurde kabeljauw en ansjovis en uiteraard de alomtegenwoordige ‘cacciucco a Livorno’. Andere smakelijke opties zijn Trattoria Antico Moro en Osteria del Mare, beide gespecialiseerd in verse, authentieke huisgemaakte visgerechten.

Mosselen bij Il Calesse Livorno

Een modern alternatief ligt direct aan de boulevard, de Viale Italia, L’Ostricaio is chique op Livorno niveau, met een druk bezochte oester- en zeevruchten bar, wie wat verder rijdt richting het Nat. Park van Calafuria kan genieten van de meest heerlijke mosselsaus die ik ooit heb mogen proeven in Trattoria La Calesse in de plaats Quercinella. De trattoria ligt een paar straten achter het strand en een spoorweg en heeft helaas geen goed uitzicht, maar het heeft wel enkele tafels op een terras. De keuken met als specialiteit vis en zeevruchten is een van de beste aan de Toscaanse kust, niet te missen.

Cantina Senese, 95, Borgo dei Cappuccini, 57126 Livorno
Trattoria Antico Moro, Via Enrico Bartelloni, 27, 57123 Livorno
Trattoria La Calesse, Via del Littorale, 445, 57128 Quercianella

Smullen in Midden Toscane

Als een van de culinaire mecca's ter wereld, is het geen verrassing dat zelfs het kleinste, meest afgelegen dorp in Toscane zijn lokale specialiteit viert met een sagra. De regio biedt vakantiegangers zoveel wijn, olijfolie, kastanje en truffel festivals dat hiervoor een lijst te maken een onbegonnen zaak zou zijn. Wat je als foodie toerist wel zou moeten weten is dat de meeste van dit soort festivals plaatsvinden in het naseizoen. Het is een uitstekende manier om je in de Toscaanse cultuur te verdiepen en de beste producten van het gebied beter te leren kennen. Een van de bekendste Sagra’s van Toscane vindt ieder jaar plaats in Certaldo Alto en heet de Boccaccesca , het is een eet en wijn spektakel dat zich afspeelt in de smalle middeleeuwse straten van het stadje dat halverwege tussen Florence en Volterra ligt.

Truffel Sagra in Toscane

Je proeft de traditionele Toscaanse gerechten zoals porchetta en ribollita-soep wat misschien niet iedereens smaak is, maar het is de regionale keuken van Toscane waar ingewanden veel voorkomen in streetfood gerechten en je geen aversie kunt hebben tegen een stevige soep met heel veel bonen. Tijdens zo’n gastronomisch festival is er natuurlijk nog veel meer te proeven, denk aan lokale kazen, vleeswaren en uiteraard de wijnen zoals Chianti Classico of Brunello di Montalcino.

Andere opmerkelijke gastronomische festivals zijn de Witte Truffel Beurs in San Giovanni d'Asso, de Sagra del Cinghiale di Chianni (het everzwijnfestival van Chianni), Il Desco in Lucca en Cookstock in het historische centrum van Pontassieve.

De Florentijnse heuvels

Het zoeken naar leuke authentieke ervaringen blijkt toch altijd een prioriteit te zijn voor veel toeristen. Een zgn. ´0 km´ ervaring is op sommige plekjes nog wel mogelijk, ik denk dan aan bekende boerderijen zoals die van La Vialla of La Parrina, maar ze worden steeds groter en commerciëler en de prijzen lijken ook ieder jaar hoger te worden. Wat ik eigenlijk veel leuker vind, is het farm-to-table concept zoiets als Il Canto Del Maggio , een Slow Food-keuken op het platteland van de Valdarno, op ongeveer 40 minuten van Florence. Eigenaar Mauro en zijn dochter Simona serveren zelf Toscaanse gerechten die met liefde bereid zijn en altijd met seizoensgebonden ingrediënten, rechtstreeks uit hun eigen orta (tuin). Dit plekje kun je echt gezellig en ongedwongen noemen, je eet je maaltijd in de eetzaal of buiten op terras met een glaasje lokale wijn.

Il Canto Del Maggio, Località Penna Alta, 30/d, 52028 Terranuova Bracciolini

Heb je zin in de beroemde Florentijnse steak? De inwoners van Florence laten je al gauw weten dat hun favoriete grill restaurant buiten de stad ligt. Als je een auto bij je hebt, is dat natuurlijk handig. Ik geef je hierbij de drie favoriete adresjes. De eerste, Piatti e Fagotti ligt niet te ver buiten het centrum op de weg naar Fiesole langs de Via San Domenico, maar ik heb er laatst bijna een half uur moeten wachten op een tafel, ondanks dat is het altijd de moeite waard.

Val di Pesa

De andere ligt veel verder buiten Florence, voorbij het Val di Pesa. Je rijdt 20-25 minuten zuidwaarts over de SP4 Volterrana richting Montespertoli en dan neem je de afslag naar Galluzzo. Het is echt wel een leuke rit door de Toscaanse heuvels met cipressen, landweggetjes en villa's uit de Renaissance. Het restaurant heet Il Focolare en is gelegen in Montagnana, een piepklein gehucht dat deel uitmaakt van de gemeente. Het familie restaurant is onpretentieus en het eten is gewoon fantastisch.

Wie Panzano kent, kent de Antica Macellleria Cecchini. Het restaurant annex slagerij ligt aan de rand van het middeleeuwse dorp in de Chianti en is niet je doorsnee typische slagerij! Eten met een lage decibel zit er misschien niet in want de volumeknop van het geluidssysteem staat altijd helemaal open maar uitnodigend is het altijd, de flessen wijn en snacks komen je bij aankomst als het ware tegemoet. In de winkelruimte eet je in het rustieke Officina della Bistecca, het is een waar paradijs voor vleeseters. Op het menu staat zelfs de MacDario, een hamburger van uitsluitend van het beste Val di Chianina gehakte rundvlees, geserveerd met aardappels, zoete rode uien en verschillende sausjes, het blijft een van de beste koopjes ter wereld. Voor een luttel bedragje extra krijg je bij de Super Dario ook nog pappa al pomodoro (Toscaans brood/ en tomatenstoofpot), bonen en rauwkost. De BBQ mag je trouwens zelf bedienen om je stukje biefstuk naar keuze te grillen. Het blijft een bijzondere ervaring en is zeker een aanrader.

Dario Cecchini website link. Gesloten zondag Via XX Luglio 11, +39 055 852176
Il Focolare,Via Volterrana Nord, 175, 50025 Montespertoli
Piatti e Fagotti,Via delle Fontanelle, 9, 50014 San Domenico, Fiesole

Smullen in Zuid Toscane

Een vertrouwd en eenvoudig adresje langs de weg hoort er altijd bij en Bar del Orso is voor mij het perfecte wegrestaurant. Het staat bekend om vleeswaren, kaas en conserven, maar je kunt ook snel een bord pasta of een geweldig Toscaans hoofdgerecht bestellen. Ze zijn dagelijks geopend vanaf maar liefst 05.00 ‘s ochtends uur tot middernacht. Omdat het halverwege de Maremmakust en Florence ligt is het een vaste stop voor veel bezoekers, rond het middaguur kan het helaas veel te druk worden, vooral in het weekend, maar door de week is het goed te doen. Probeer de klassieke panini met een dikke laag pecorino-kaas (Pecorino uit Pienza, Monte Amiata en de Casentino), heerlijke zongedroogde tomaten en aubergines maar eens. Al deze heerlijkheden worden afgewogen dus je betaalt een kiloprijs. Bestel bv. een royale gemengde schotel voor twee inclusief gemarineerde artisjokharten en zongedroogde tomaten.

Bar del'Orso, Via Cassia Nord, 23, 53035 Località La Colonna, Monteriggioni

Wijnproeven in Bolgheri

Ik weet dat de meeste mensen veel van Bolgheri verwachten, het fameuze wijndorp van de Sassicaia heeft welgeteld drie straten, de plaats kan zich eigenlijk niet zo veel restaurants veroorloven en de meeste zijn ook nog te duur en te druk. Wie er graag een slokje Sassicaia of Ornellaia wil proeven zonder voor een fles 200 Euro neer te tellen kan beter even langsgaan bij Enoteca Tognoni, het is een eenvoudig lokaal en een grote enoteca in Bolgheri, maar je eet er uitstekend en je kunt alle Super Tuscans proeven die er maar zijn.

Enoteca Tognoni,Via Lauretta, 5, 57022 Bolgheri
Enoteca Tognoni in Bolgheri

De Maremma streek

We dalen wat verder de kust af richting de Maremma. Dit ongerepte zuidelijke deel van Toscane valt ruwweg samen met de provincie Grosseto en op een bepaald moment kom je in het wijngebied van de Scansano, waar ze de Morellino-wijn maken. Wie via Scansano richting het zuiden rijdt komt in de buurt van de beroemde natuurlijke SPA van Saturnia, een van de mooiste thermen in Italië wanneer je op een moment komt dat het niet overal stampvol ligt met toeristen. Wie honger heeft, bezoekt het schilderachtige oude dorp Murci op 20 km van Saturnia en Scansano. Op het typische dorpsplein tegenover de kerk staat een gebouw uit de jaren 20, dit is de Trattoria L'Asino Vola in Murci (en wanneer iemand een ezel door de lucht ziet vliegen, is alles mogelijk), het is een gezellige herberg met 3 kamers en een vrolijke pizzeria op de begane grond. De eigenaren verhuisden een paar jaar terug vanuit Napels naar dit gebied en het zijn geweldige gastheren.

Trattoria en B&B L' Asino Vola

Als je een paar daagjes hier in de omgeving wilt rondsnuffelen is het een gemakkelijke stek zonder veel franje, maar erg lekker eten. Er is genoeg te zien in de omgeving, binnen 3 kwartier zit je aan zee of op de Monte Argentario. Het leukste is om na je dagelijkse excursies aan tafel aan te schuiven met de gastheer en wat buren en wat de begeleidende glaasjes Morellino DOC. Je kunt er echt interessante mensen ontmoeten.

Murci is een kleine gemeenschap van kunstenaars, acteurs en andere bewoners die er ooit vakantiehuizen hebben gekocht of die hierheen zijn verhuisd vanuit de grote steden. Na de aperitivo neem je een plekje aan tafel in de eetzaal en eet wat de pot die dag schaft, maar ongeacht wat er op het menu staat, moet je minstens één keer een pizza bestellen. Het is moeilijk om zo'n goede Napolitaanse pizza in Toscane te vinden!

Trattoria L'Asino Vola, Via Centrale Nuova, 1, 58054 Murci

De Toscaanse Maremma zit echt vol met gastronomische ontdekkingen. Zoals de beschermde Bottarga vis die je in Orbetello kunt proeven bij de coöperatieve vissers. Of het everzwijn sagra van het middeleeuwse dorp Capalbio en de bio boerderij van La Parrina bij Talamone. Maar een oud dorp hoog in de Maremma-heuvels boven de oude weg Siena-Grosseto is echt bijzonder te noemen; Casal di Pari is slaperig, ouderwets en middeleeuws. De bar van het dorp is het hart en middelpunt van het dorp, binnen een osteria zonder poespas waar Signora Rosanna hartige porties zelfgemaakte tagliatelle serveert in tomatensaus van familierecept, cannelloni met spinazie en ricotta-ravioli, cinghiale alla cacciatora (een van de regionale favorieten, wild zwijn in jagersstijl) of arista met veel knoflook (geroosterd varkenslende). Een maaltijd van twee gangen met een eigenaardig flesje rood van de lokale Montecucco druif zal de bank niet breken, zelfs een huisgemaakt dessert zal nog zeker ruim in het budget passen.

Trattoria di Rosanna, Piazza Milazzo, 1, 58045 Casale di Pari

Bij Siena en Arezzo

Wie de via Cassia tussen Florence en Arezzo ooit heeft moeten trotseren, tot voor kort nog vol verraderlijke kuilen, maar met uitzicht op de brede Arno-vallei die je de staat van de weg nu en dan doen vergeten zal blij zijn met dit adres, een rustiek plekje met een prachtig schaduwrijk terras voor een warme dag, binnen is het wat te donker en de eigenaar zou niet misplaatst zijn als stripclub/eigenaar uit de jaren 80. (Update 2023: volgens de laatste gegevens is het restaurant verhuisd en zou het interieur dus niet mer kloppen. Wij hebben het nog niet gecontroleerd.) Het menu is een heel ander verhaal, het toont trots de lokale producten en Slow Food-goedgekeurde ingrediënten die verwerkt worden tot kleurige gerechten zoals trofi-pasta met rucola en amandelpesto en een Renaissance-geïnspireerde kip met citroen, gemalen amandelen en saffraan . Maar de echte trekpleister is de fantastische gelato, gemaakt van seizoensingrediënten en altijd bio. In de winter betekent dit peperoncini, zoethout of Siciliaanse cassata en in de zomer fruitige sorbets zoals met Amalfi-citroen, perziken of abrikoos.

Osteria Cassia Vetus, Via Manzoni 9, Via Nazario Sauro, 19, 52028 Terranuova Bracciolini AR, Italië +39 055 9172116, Website : Osteria Cassia Vetus. Sluitingsdagen variëren, dus controleer voordat je vertrekt.
Monte Oliveto Maggiore ligt vlakbij Chiusure

De Locanda met de clichénaam Paradiso is nog zo’n vondst, het ligt aan de rand van het piepkleine dorpje Chiusure ten oosten van de stad Siena, het terras biedt een blik op de krijtstenen ravijnen typerend voor dit gedeelte van Toscane. De lokale keuken is hier op haar best, opmerkelijk zijn de lage prijzen en de authentieke sfeer die steeds zeldzamer worden in Toscane. Begin met een bord bruschette met een scheutje olijfolie, neem dan bijvoorbeeld een bord met ‘pici’ een soort dikke spaghetti met een ragù van Chianina-rundvlees of een ribollita-soep. Ze serveren hier verder niet veel vlees, tenzij je de schotels van uitstekende salumi meetelt. Over het algemeen worden seizoensgebonden vegetarische gerechten aangeboden, bijvoorbeeld de gefrituurde artisjokharten.

Locanda Paradiso, Via Porta Senese 25, Chiusure +39 0577 707016. Op maandag gesloten.

Over dit artikel

Lucca
Land: Italië