De vergeten Medici abdij in Calenzano (FI)

De toren van Pieve di San Donato

Vandaag wel, we hadden onze boodschappen al vroeg gedaan. Ken je dat kerkje, vroeg ik aan J. die hier al 45 jaar woont? Nee, zegt ze, wel leuk, maar ik rij er altijd voorbij. ´Dan gaan we nu eens kijken´ en als het meezit is er een bar naast de kerk, voor een kopje koffie. Dus kronkelen we naar boven, maar na de eerste wegwijzer met het kruisje naar de kerk en abdij Pieve di San Donato, heeft men de bordjes weggehaald, waarschijnlijk vanwege de bouwwerken aan de autostrada. J. kan het niet laten om een voorbijganger de weg te vragen, die met nauwelijks verholen verbazing ´avanti´ zegt, gewoon de weg volgen dus.

Even later rijden we langs een lange muur die hier en daar angstwekkend uit het lood hangt, de muur rond het landgoed van de abdij. Aan het einde is daar dan de toren die van dichtbij dus vast blijkt te zitten aan een groter complex van gebouwen tussen pittoresk verwilderde tuinen en olijfboomgaarden. De kerk stamt uit de 11de eeuw, maar werd volledig herbouwd en uitgebreid in de 15de eeuw door pausen uit het geslacht van de Medici.

Langs de ´Bolognese´, de Romeinse militaire weg naar Bologna

We staan op de heuvel van San Donato, een plek niet ver van de Bolognese, de oude Romeinse weg van Florence naar Bologna. De echte naam is van de kerk is ´Sancti Donati siti Marinae´ en was oorspronkelijk gewijd aan Lombardische heilige in de 9de of 10de eeuw. In die tijd was het een van de belangrijkste kerken in de regio, getuige een document uit 1020; uit die tijd is alleen het laagste deel van de toren nog over. In het midden van de 15de eeuw kwam het in bezit van de Medici familie die de kerk, het klooster en de villa grondig verbouwden tot een deftig verblijf, min of meer in de staat waarin het zich nu nog bevindt, om het daarna eeuwenlang als vakantieverblijf te gebruiken.

Twee pausen uit de Medici familie

Giovanni de Medici had tot 1513 de leiding over de kerk en het klooster, tot hij in dat jaar tot Paus Leo X werd verkozen. Daarna werd Alessandro de Medici de rector, die het via de functie van Bisschop van Florence ook tot Paus schopte en bekend werd als Paus Leo XI. Hij was het die de restoratie van de kerk leidde en de schilder Giovanni Balducci, bijgenaamd Cosci, opdracht gaf voor verschillende muurschilderingen. Het klooster was een elegant, luxe verblijf met alle mod-cons van die tijd. In de 18de eeuw werden de kerk en de gebouwen gerenoveerd en de muren gepleisterd in de barokstijl die toen mode was.

Een zee van wilde bloemen

Van al die pracht en praal is weinig meer te zien, maar het geheel is charmant en onbedorven en door de eeuwen heen nauwelijks veranderd, wilde bloemen, vooral irissen en klaprozen tussen prachtige oude muren en trappen. Op de kleine binnenplaats staan nog twee waterputten en een kraan waar de hond even zijn dorst kan lessen, maar verder geen enkel teken van leven. Aan de overkant van het weggetje staat een antieke boerderij die gezien de naam olijfolie produceert, Frantoio Fattoria San Donato, een aardige vrouw hangt de was op en de boer maakt even een praatje met ons, want zoveel toeristen ziet hij niet. ´Uit Olanda´, vraagt hij. Nee zegt J., we komen uit Barberino en zij uit Rome, op mij wijzend.

2 Euro voor een waterglas wijn

Van een bar bij de kerk is helaas geen sprake, die zou ook nauwelijks klandizie hebben want van de enkeling die hier komt kan je echt niet leven. Zelfs op zondag niet. Dus rijden we nog een stukje verder op en pakken dan de zijweg naar Legri. Tussen de bossen ligt aan de rechterkant een restaurant met een visvijver, waar een tweetal vissers hun geluk beproeven op deze stille vrijdagmiddag. In de bar bestellen we een wijntje, dat uit de tap in een waterglas wordt geschonken. ´Twee Euro´, zegt de barista.