5 of 5 (27 Votes)
Monreale Sicilie
Monreale Sicilie

Erik Brusten, gepassioneerd reisjournalist en sporenzoeker, is op zijn vele reizen tal van vergeten of minder bekende sporen van landgenoten in een ver of nabij verleden tegengekomen. Die zijn gebundeld in het boek ‘Tussen reis en roots - Belgische sporen op citytrips in Europa en New York’. Maar omdat dit verhaal een blijvende bron van inspiratie is gebleken ‘hebben we op www.facebook.com/tussenreisenroots dit boek een tweede leven gegeven,’ vertelt Erik.

De gouden eeuw van Napels bracht tal van kunstenaars uit het noorden

Een van de leuke ontdekkingen op onze odyssee was zeker de kennismaking van de hoofdstad van Campanië. En zeker toen we ontdekten dat er in het 16e en 17e eeuwse Napoli een heuse kolonie fiamminghi werkzaam was geweest. Figuren als de Amsterdammer Dirk Hendricksz, hier bekend als Teodoro d’Errico, de uit Mechelen afkomstige Corneli(u)s (De) Smet en de Brusselaar Aert Mytens bieden je alvast een leidraad om in de Napolitaanse binnenstad een hele trits godshuizen te bezoeken. De San Domenico Maggiorekerk, het schitterende plafond van de kerk van San Gregorio Armeno en het complex van Santa Maria la Nuova zijn terzake mooie voorbeelden.

Het verrassende aan zulke onderdompeling is dat er al snel extra namen en plekken opduiken, met nieuwe sporen. Wenceslas Cobergher bijvoorbeeld tekent present in San Domenico Maggiore maar evenzeer in Mergellina. De kunstenaar zal later naar Vlaanderen teruggeroepen worden door de aartshertogen Albrecht en Isabella en in het Hageland zijn bekendste bouwwerk realiseren: de basiliek van Scherpenheuvel!

Hoe meer je je onderdompelt in deze fascinerende stad, des te meer blijkt Napels een schatkamer te zijn met tentakels in diverse windrichtingen. Zo werkte beeldhouwer François Duquesnoy mee aan het grafmonument van kardinaal Filomarino in de Santi Apostoli-kerk, en die Brusselaar komen we in ons boek ook tegen in de Sint-Pietersbasiliek in Rome! En zo legt ook de dominicanerkerk van Santa Catarina a Formiello een link naar een volgende bestemming. In het koor ontdekken we immers fresco’s van de uit Antwerpen afkomstige Willem ‘Guglielmo’ Borremans, een schilder die in Napels zijn eerste opdrachten heeft uitgevoerd.

Bovenstaande voorbeelden zijn maar een greep uit de korf boeiende weetjes en cultuurhistorische bezienswaardigheden die Napels in petto heeft. Een bezoek aan Napels is echter niet af zonder een kennismaking met de blauwwitte squadra van Società Sportiva Napoli, zeker nu Leuvenaar Dries Mertens als topscorer aller tijden een plek in de harten van lokale calciofans (en wijlen Diego Maradona) heeft veroverd.

Op zoektocht naar Sinjoren op Sicilië

Zoals wel vaker in ons Tussen reis en roots-project is gebleken: kunstenaars waren eertijds al jobhoppers avant la lettre, dus nemen we de uitdaging graag aan om in het zog van schilder Borremans door te stoten naar Italië’s grootste eiland. De sporen van deze ex-Sinjoor liggen als draden van een web in alle richtingen over het eiland gesponnen, zodoende brengt onze Grand Tour in het spoor van ‘il famoso pintore fiammingo Guglielmo Borremans’ ons in stadjes en dorpjes die op klassieke Siciliërondreizen veelal weinig of geen aandacht krijgen -maar dat betekent geenszins dat we geen oog hebben voor de klassiekers of andere geneugten van Sicilië, integendeel!

Aan de slag in Palermo

’s Mans biografie en de chronologie van zijn activiteiten leert inderdaad dat Borremans een bijzonder bezige bij moet geweest zijn. Als je je bedenkt dat reizen in de 18e eeuw veel meer moeite kostte en tijdrovender was dan vandaag kan je niet anders dan respect opbrengen. Neem er zijn sporenpalmares maar eens bij: in zijn thuisstad Palermo treffen we niet minder dan twintig godshuizen waar hij aan de slag is geweest. Maar onze tocht brengt ons evenzeer naar pareltjes van barokke fresco’s en schilderijen zoals in de chiese madre Maria Assunta van Alcamo, de Cattedrale Santa Maria la Nuova e San Michele van Caltanisseta of de plafondschildering in de kerk gewijd aan Vincenzo Ferreri in Nicosia. Of neem de San Giovanni Evangelistakerk in het centrum van Piazza Armerina die men wel eens pleegt te omschrijven als de Sixtijnse Kapel van Sicilië en waar ook Borremans fresco’s heeft geschilderd. Zo’n stop, perfect combineerbaar met de prachtige mozaïeken van de Villa del Casale even verderop, verdient uiteraard ook een plek op onze rondreis.

Waalse onderkoning bouwt citadel in Messina

Is deze barokschilder de enige link met de Lage Landen of België in het bijzonder? Zeer zeker niet, maakt onze roadtrip duidelijk. In onze vertrekhaven Messina stoten we op diverse Antwerpse kunsthandelaars en de uit Brugge afkomstige schilder Abraham Casembro(o)t. Maar we maken er eveneens kennis met fortificaties voor de voormalige citadella die door Carlos de Grunenbergh, een militaire ingenieur die in opdracht van de Waalse edelman en onderkoning Lamoral de Ligny veelvuldig in Sicilië heeft gewerkt. Behalve in Messina vind je sporen van de Grunenbergh in Catania, Augusta, Syracuse en helemaal aan de westkust, in Trapani.

In die stad was zelfs een Vlaamse proconsul actief, ontdekken we. Zowel in het lokale museum als de kathedraal van San Lorenzo hangt werk van Geronimo Gerardi, een Antwerpse schilder die in zijn geboortestad contacten blijkt gehad te hebben met Rubens’ atelier en ook Anthony Van Dyck kende - die we overigens ook tegenkomen in Palermo.

Tot slot naar de wandtapijten in Marsala

Nog aan de westkust, met zicht op de zoutvelden, loont zeker ook een bezoek aan Marsala. Daar hangen immers acht Brusselse wandtapijten te pronken, die een lokale priester (en latere aartsbisschop van Messina) als geschenk heeft gekregen van de Spaanse koningin. Alhoewel beide steden ruim 350 km van mekaar liggen, illustreert het hoezeer er zich onvermoede connecties én Belgische sporen kunnen aandienen die onze ontdekkingstocht boeiend en spannend maken en die een meerwaardezoeker extra stof tot ontdekken geven.

Over dit artikel

Palermo
Land: Italië