Alberobello, hoofdstad van de trulli in de Itria vallei

Alberobello, daar kun je niet omheen, is het Volendam van Italië. Op een gewone dag rijden hier bussen af en aan met vooral Japanse, Chinese en Amerikaanse toeristen, die in parade achter hun respectievelijke vlaggetje aanhobbelen. Om Alberobello te zien zonder over de hoofden te hoeven lopen moet je of heel vroeg of laat in de middag gaan.

Want er is zeker veel te zien in Alberobello dat de moeite waard is. Niet voor niets werd het niet alleen een nationaal monument, maar ook een UNESCO werelderfgoed, die er dit over schrijft:

De 'trulli' – kalkstenen woningen in de zuidelijke regio Puglia – zijn opmerkelijke voorbeelden van cementloze bouw, een prehistorische bouwtechniek. De woningen worden gemaakt van ruw bewerkte kalkstenen keien. Kenmerkend zijn kegelvormige daken van steen. Alberobello is een goed voorbeeld van deze inheemse architectuur en één van de best bewaarde en meest homogene stedelijke gebieden van dit type in Europa, een opmerkelijk overblijfsel van prehistorische bouwtechnieken.

Wat is de historie van de trulli

Alberobello is een plaats die je als toerist in Puglia niet mag overslaan, net als Ostuni en Lecce. Maar een paar tips vooraf zijn misschien wel nuttig. Alberobello is goed met de auto te bereiken, er is plenty parkeerruimte. Trek er een paar uur voor uit en neem de mooiste foto´s van je leven. Eten en slapen in Alberobello kun je beter overslaan, en behalve wat we hieronder beschrijven is er weinig te zien. Ga liever verder op een tocht door de mooie Itria vallei.

Maar hoe komt het dat er in het stadje Alberobello zoveel van deze trulli werden gebouwd, want in eerdere eeuwen waren trulli vooral bouwsels die in het platteland stonden, als woonplaats voor landarbeiders, schuilplaats voor dieren en als opslagruimten. Het is de enige plaats ter wereld met een concentratie van trulli. Het was ook de eerste keer dat ze een stedelijke functie kregen, want vanaf de 16e eeuw werden deze trulli ook als woonhuizen gebruikt, elk met een eigen tuintje. Het werd toen al een echt dorp met sociale functies en een kerk, een plek waarin ook ambachtslieden woonden en kooplui die hun waren verkochten.

De 14de eeuwse wet die alleen droogstenen trulli bouw in Alberobello toestond

In de tijd dat Alberobello ontstond was er nog een wet van kracht, gemaakt door de Spaanse overheerser Ferdinand 1 van Aragon, daterend uit de 14de eeuw, die het verbood om permanente nederzettingen te bouwen. De lokale grondeigenaar, kon dit verbod omzeilen door droogstenen bouwsels toe te laten, deze hadden namelijk de eigenschap dat ze (in principe) verplaatst konden worden en de wet zag dit als een tijdelijk bouwsel. De wet werd pas opgeheven aan het einde van de 18de eeuw en het was daarna dat er woonlagen kwamen en kelders onder werden gebouwd om b.v. regenwater op te vangen en daardoor het karakter van permanente bouw kregen. Naarmate de welvaart of de grootte van een familie toenam werden trulli uitgebreid met meer kegels en soms met meer lagen.

Wat moet je zien in Alberobello

In Alberobello zijn twee wijken waar je de trulli kunt zien, de grootste, met meer dan 1000 restaureerde woninkjes heet Rione (wijk) Monti en wordt commercieel uitgebaat, veel souvenir winkels en cafeetjes. Maar het geeft een goed beeld en sommige trulli zijn van binnen te bezichtigen of hebben een dakterras zodat je mooie foto´s kan nemen van de omringende puntdaken. Let op, je kunt hier en daar in de wijk ook zgn Siamese trulli tegenkomen (twee onder een kap) wat een apart gezicht is. De andere wijk heeft ongeveer 400 trulli, de Rione Aia Piccola, dit is een woonwijk en er zijn geen commerciële activiteiten te vinden, het is sinds 1930 een nationaal monument. Eigenlijk is dit de leukste plek om door te wandelen, maar hou in het oog dat dit een privégebied is.

Iets voorbij de kerk staat de Trullo Sorano, een groot huis gebouwd in 1797 met twee verdiepingen waarin nu een museum is gevestigd over het leven in een trullo. Om heel eerlijk te zijn, ik zou er geen omweg voor maken.

In 1797 bouwde Francesco D'Amore als eerste burger een huis, het Casa d´Amore, met mortel, toen dat weer mocht. Daarna werden gebouwen en trulli gebouwd met de zogenaamde "malta" een mengsel van kalk en een rode plaatselijke grond genaamd "vuolo". In veel van de oude gebouwen van Alberobello kun je deze bijzondere cementkleur nog tussen de stenen zien. Het cultuurhistorisch gemeentemuseum van Alberobello is gevestigd in een cluster van 15 aan elkaar gekoppelde kegels in de voormalige woning van de dokter van het dorp, het Casa dott. Giacomo Pezzolla. Het museum geeft een goed beeld van het leven in een trullo.

Ben je de laatste week van september (24-28 september) in Alberobello dan kun je het feest van Damian en Cosmas, de beschermheiligen van de stad, meemaken, dit gaat natuurlijk gepaard met een processie, maar de stad wordt ´s avonds prachtig verlicht met veelkleurige lichtjes aan de gevels. De traditie wil dat van heinde en ver honderden pelgrims te voet naar Alberobello komen. En zoals alle processies en heiligenfeesten in Puglia, zijn deze feesten vol folkore en mystiek.

Waar ga je eten

Gezien de massa´s toeristen blijf ik persoonlijk liever weg van restaurants in plaatsen als dit. Maar ik kan me voorstellen dat je toch een hapje wil eten ter plekke.

Tipico Bistrot Restaurant

Dit werd me aangeraden door vrienden wegens de voortreffelijke Pugliese keuken en een goede prijs/kwaliteit verhouding. Er is een mooi terras waardoor je ook buiten kunt eten.