In Puglia tussen de witte stranden, het azuurblauw van de Ionische en Adriatische Zee, het zilvergrijze blad van de oeroude olijfbomen ligt de Salento verscholen. Een streek die sterk geworteld is in geschiedenis en folklore, verlaten masseria's, omringt door wijngaarden, een traditionele keuken, pizzica-festivals, barokke architectuur en religieuze feesten, dit alles is de Salento, de parel van Puglia!
Melendugno, in de provincie Lecce nog geen 10 km van zee
Na een dagje aan het strand van Melendugno, hebben we die avond afgesproken om samen met mijn schoonfamilie te eten en het feest van ‘San Niceta’ in Melendugno bij te wonen. “Wat een prachtige stranden zijn hier”, zeg ik tijdens de maaltijd tegen Tiziana, een nichtje van M. die naast mij aan tafel zit.
Melendugno ligt tussen Lecce en Otranto, dichtbij de kust waar de prachtige stranden van Torre Specchia Ruggeri, San Foca, Roca, Torre dell'Orso en Sant'Andrea liggen, een opeenvolging van kleine strandjes, inhammen, duinen en baaien. En overrijk aan ‘la macchia mediterranea’, mediterrane flora, dennenbossen, struiken en heesters, zo typerend voor het Middellandse Zeegebied. "We hebben lange warme zomers en de winters mild en vochtig. Eigenlijk", zegt ze, "is het hier het hele jaar door heerlijk en vaak zie je in november nog mensen in zee". “Jongens, even dooreten, de processie begint over 10 minuten! “, waarschuwt M., als we achter onze 'Spumone' zitten, een ijsgerecht met binnenin zachte cake gedrenkt in Strega of een andere likeursoort.
Patroonheilige San Niceta
“Gelukkig is het hier niet zo’n gekkenhuis is als in Salerno”, zegt Tiziana, “afgelopen jaar toen we daar waren om de ‘luminarie’ te zien was het zo druk dat je over de hoofden kon lopen, hier is het veel rustiger en kun je alles goed zien." We zijn inmiddels gearriveerd voor de kerk van Maria Assunta waar zo dadelijk de processie zal vertrekken.
De beroemde 'Luminarie' van de Salento
In de tussentijd vertelt Antonio, Tiziana's wederhelft, dat de 'luminarie' (de feestelijke lichtinstallaties) een oude traditie zijn in het zuiden. Ter gelegenheid van de stadsheilige feesten worden pleinen en straten versierd met grote houten geraamten die bedekt worden met duizenden gekleurde lampjes, dikwijls zijn het reproducties van galerijen, torens, kastelen of kathedralen. De term 'luminarie', komt van het Latijnse 'lumen', wat letterlijk 'object dat licht verspreidt' betekent.
De traditie ontstond naar alle waarschijnlijkheid in de barokperiode. Vanaf de 17de eeuw werden deze verlichte decoraties gebouwd, eerst houten steigers die tegen de gevels van gebouwen aanleunden, versierd met talloze gekleurde glaasjes gevuld met olie en een pitje zodat ze konden branden. In een volgende periode werden er terracotta olielampen gebruikt, die in kleine cilinders van wit, rood of groen papier werden gestoken. In de negentiende en twintigste eeuw, werden na de komst van de gloeilamp, de ‘luminarie‘ zelfdragende houten geraamten waar honderden lampjes in werden verwerkt.
Het zijn projecten waar jarenlang aan wordt gewerkt, door talloze vrijwilligers in club- of bedrijfsverband. Van ontwerp tot afwerking wordt alles zelf gedaan, het bouwen van de stellage en het plaatsen van de duizenden lichtjes. Elk jaar opnieuw een uitdaging om met een ‘luminarie’ te komen die nog mooier en groter is dan het jaar ervoor. Maar ook grote bedrijven als Fratelli Parisi maken de soms uiterst ingewikkelde stellages diie ze zien als een soort visitekaartje. De verlichting wordt geplaatst met de feestdagen van patroonheiligen en met de kerstdagen, overal in de streek, in kleine dorpjes tot grote steden.
Het feest begint
Dan begint de fanfare te spelen en wordt het heiligenbeeld plechtig naar buiten gedragen, op dat moment gaan de lichtjes aan, "ohh wat prachtig" roepen we in koor. Een sprookje uit duizend en een nacht, duizenden gekleurde lichtjes stralend als edelstenen lijken op de kostbare sieraden van Longobarden of uit een Byzantijnse goudsmederij te zijn gekomen, een explosie van licht op deze zwoele zomeravond.
Wie was San Niceta?
San Niceta van Melendugno is de enige beschermheilige in Italie die afstamt van de Goten, het was een edelman die zich bekeerde tot het Christendom. In opdracht van Athanaricus de Visigoth, een heidense heerser, werd Niceta levend verbrand omdat hij weigerde van geloof te veranderen. Zijn naam is afgeleid van het Griekse werkwoord ‘nicao’ wat winnen betekent, een naam die in de streek nog veel voorkomt. In de ‘Abbazia di San Niceta’ zijn fresco’s van de Madonna met Kind, San Vito en Sant'Antonio Abate en plantenmotieven te zien. En op 15 en 16 september wordt hij dan geeerd met duizenden lichtjes.
Waar kan je het nog meer zien?
Niet alleen in Melendugno maar ook in andere steden kun je deze lichtfeesten meemaken. Bijvoorbeeld het feest van San Giuseppe in Copertino op 15-16-17-18-19 september, Santa Domenica in Scorano in de eerste week van juli. In Lecce is het feest van Sant'Oronzo op 24, 25 en 26 agustus en Santa Cristina in Gallipoli op 23, 24 en 25 juli en ten slotte het feest van San Luigi in Calimera op 21 juni.
Waar kan je slapen?
Het Palazzo de Noha is de mooiste accommodatie in Lecce. Lecce is op zichzelf al een prachtige stad maar het is ook een prima uitgangspunt om de omgeving te verkennen.
Booking.com
Iets verder weg (maar afstanden in Puglia zijn niet echt een probleem), aan de andere kust van Puglia kan ik deze Masseria van harte aanbevelen, vooral als je van een zeer goede en verzorgde keuken houdt moet je kiezen voor Masseria Bagnara. Prachtig interieur, jacuzzi en groot zwembad.
Booking.com
Vlakbij Melendugno ligt Olive Garden House, een prachtig resort met een schitterend zwembad. Echt aan te bevelen, stijlvol ingericht.
Booking.com
Ik verbleef in Villa Hermosa Resort in Porto Cesareo, als gast van de streek. Met prachtige bananenbomen in de tuin, die altijd de moeite van een plaatje waard zijn. Het hotel is goed gelegen met een prima prijs/kwaliteit verhouding en erg geliefd door Nederlandse toeristen.
Booking.com
