Keramiek voor koningen van Franco Fasano

Wat hebben prinses Paola van Belgie, Giorgio Armani en Francis Ford Coppola met elkaar gemeen...ze eten allemaal van de borden van Franco Fasano,

Vandaag loop ik met mijn schoonzusje Teodolinda door de kronkelige straatjes van het stadje Grottaglie dat bekend staat om de productie van keramiek, dankzij de nabijgelegen steengroeven die het plaatsje voorzien van de benodigde grondstoffen. Lange tijd draaide de gehele plaatselijke economie op het vervaardigen van keramiek. We lopen door het wijkje waar je pottenbakkers aan het werk ziet en waar je het mooiste aardewerk afkomstig uit hun ateliers kunt bewonderen en vanzelfsprekend ook kopen.

Al 18 generaties in de klei

Als we bij het atelier van Franco Fasano aangekomen zijn lopen we even naar binnen, Franco is een goede kennis en dus moeten we hem even de hand schudden. Hij is de laatste telg van een dynastie van ambachtslieden die al 18 generaties sinds 1623 in Grottaglie keramiek maken.
Als we de werkplaats binnenlopen worden we hartelijk begroet. De eigenaar en creatieve geest van het familiebedrijf leidt ons langs de stellingen vol borden, kannen, kruiken, pumo’s, cactus bladen en wat er nog meer gemaakt wordt. De grijze objecten moeten nog gebakken worden en alles wat gebakken is komt rood de oven uit. Elke dag worden hier ongeveer 300 stuks aardewerk geproduceerd, meer dan 80.000 artikelen per jaar.

Een explosie aan kleurrijk glazuur

“La ceramica è capacità di inventare e sorprendere un esplosione di colori e tripudio di forme” (keramiek heeft de mogelijkheid om je te overrompelen met een explosie aan kleuren en een overvloed aan vormen), zegt Fasano enthousiast als we voor een kast vol prachtige kleurrijke voorwerpen staan met een glimmende laag glazuur. ”Ik geniet nog steeds van het moment als je uit een stuk klei een vaas of ander kunstwerk ziet ontstaan”, zegt hij.
Meesterstukken van zijn voorouders Cosimo en Michele Fasano zijn te zien in musea en privé collecties. “Mijn hele familie werkt met klei, eigenlijk weet ik niet beter, maar de passie is ontstaan toen ik als jongen de lessen volgde die hier in de werkplaats van de familie werden gehouden”.

De productie van keramiek van Fasano

Franco verteld vol passie over de verschillende werkfasen met keramiek, het delven van de klei, de voorbereiding, zuivering, het gieten, drogen, bakken en het glazuur opbrengen, het beschilderen en dan definitief bakken bij een temperatuur van meer dan 900°. De hedendaagse productie is trouw aan het verleden, het enige wat veranderd is zegt hij, is het bakken. Tegenwoordig is het verboden om de ovens met hout te stoken daarom zijn het nu moderne elektrische of gasgestookte ovens waar we mee werken.

Mijn schoonzusje is op zoek naar een nieuw servies vraagt hem wat de trends zijn om de tafel mee te dekken. “Complete serviezen zoals vroeger met van alle soorten 12 stuks in de kast is uit de mode en de tendens tegenwoordig is allerlei verschillende soorten borden op harmonische wijze te combineren”, zegt Franco. Ook vertelt hij trots over zijn beroemde clientele zoals Giorgio Armani, Francis Ford Coppola en zelfs prinses Paola van België, die al 40 jaar klant bij hem is en voor wie hij onlangs het gehele servies heeft mogen vernieuwen.

De pumo van Grottaglie

We lopen veder en blijven gefascineerd staan voor signor Mimmo die bezig is met het maken van een Pumo, met het grootste gemak en onder zijn vaardige handen ontstaat de bloemknop. Al meer dan 30 jaar maakt deze kunstenaar het symbool van Grottaglie. “Kijk”, zegt hij wijzend naar een foto achter hem aan de muur, “dat ben ik als jochie toen ik hier net kwam werken net zo als mijn vader en grootvader voor mij”.
De Pumo, ´Lu Pumu´, is een traditioneel stuk keramiek dat heel vaak cadeau wordt gegeven bij een huwelijk en dat dan geplaatst wordt op de hoeken van het terras of het balkon van het huis waar het nieuwe echtpaar gaat wonen. Het zou geluk, voorspoed en vruchtbaarheid brengen!
De Pumo is typisch voor de stad en behoort tot de 18de eeuwse keramische traditie. Het moet een rozenknop uitbeelden die op het punt staat open te gaan en het wil het nieuwe leven uitbeelden. “Een prachtige concentratie van traditie, kunst en Pugliese-poëzie”, zegt Franco.

De legende van de bruid met de baard

Het lijkt ons ook het perfecte huwelijkscadeau voor ons nichtje Benedetta die binnenkort gaat trouwen en voor wie we nog een geschenk moeten kopen. Ondertussen vertelt Franco over het recente Bollywood-achtige huwelijk van de dochter van de Indiase staalmagnaat Pramod Agarwal waarvoor maar liefst 400 stuks goud gelakte pumi moesten worden gemaakt . “Of wat dachten jullie van deze als cadeau ‘La Pupa con i baffi’, het is de bruid met de baard”, zegt Franco als we voor een tafel vol ruiters op paarden met borsten en snorren stil staan die klaar zijn om de oven in te gaan. De legende gaat dat in de 17de eeuw, tijdens de Spaanse overheersing in Puglia, de vorst het recht had om de huwelijksnacht door te brengen met de bruid van zijn onderdanen, ‘Ius primae noctis’. Volgens het verhaal besloot een jaloerse boer de eer van zijn aanstaande te verdedigen door zich als bruid te vermommen, alleen was hij vergeten zijn snor af te scheren.