Oltrepò Pavese, een streek zonder naam in Lombardije

Tussen Piazenza en Pavia, ten zuiden van de rivier de Po bevindt zich een streek die Oltrepò Pavese genoemd wordt. Het is een streek die in de provincie van Pavia in Lombardije thuishoort en grenst aan Emilia Romagna, Piemonte en Liguria. Het centrum is de plaats Voghera. Dit even om de plaats te bepalen van dit onbekende stukje wijnland. De streek staat feitelijk alleen maar bekend als 'de overkant van de Po bij Pavia': een land met glooiende heuvels, wijngaarden, kastelen, middeleeuwse dorpjes en panoramische vergezichten. Door toeristen nog niet ontdekt, maar ideaal voor wandelaars, wielrenners, luiaards en vooral lekkerbekken.

De wijn van Oltrepò Pavese

Hoewel de onbekendheid van de wijn die hier vandaan komt maar ten dele waar is, want in de naburige steden, waaronder Genua, liggen de schappen vol met wijn uit Oltrepò Pavese. Al je bedenkt dat er nog geen 150.000 mensen wonen, maar er zich maar liefst 4000 wijnproducerende bedrijven bevinden, dan is het wel duidelijk dat dit het hoofdinkomen van bestaan is. Er is zelfs een echte Strada del Vino te vinden om het wijntoerisme te bevorderen. Je zult er geen belangrijke prijzenwinnende wijngaarden vinden, maar het zijn goede wijnen voor een schappelijke prijs en zeker de moeite waard om te ontdekken. 

Het bijzondere van het gebied zijn de lokale mousserende wijnen, de ‘Vivace’, ‘frizzante’ en ook ‘spumante’ wijnen. De meest beroemde lokale wijn, de Bonarda, is fruitig, maar niet zoet, in tegenstelling tot een Lambrusco uit de aanpalende regio Emilia Romagna bijvoorbeeld. Een lokale, meer klassieke wijn is de Buttafuoco, waarvan de productie is beperkt tot een klein gebied in het noorden van de Oltrepò. Een typische zoete rode wijn van het gebied is de Sangue di Giuda. De regionale champagne-achtige spumantes behoren tot de Italiaanse DOCG categorie.

Oltrepò Pavese: aan de overkant van de Po-rivier

Vroeger voerde een van de belangrijkste zoutwegen door de vallei van de rivier Staffora, waar het haar welvaart vandaan haalde, de weg voerde over de Apennijnen naar Genua, de belangrijke havenstad. Tegenwoordig wordt de zoutweg gebruikt voor excursies en wandelingen door de natuur. De streek met zacht glooiende heuvels is ook geliefd bij e-bikers. Als je dan een wijnproeverij reserveert op een van de boederijen wordt je zeker ook getracteerd op de salami die in de kelders van elk wijndomein ligt te rijpen (Varzi salami), om nog maar te zwijgen van de kazen uit de Staffora vallei, honing, saffraan, zwarte truffels, Bagnaria kersen, Voghera paprika's, Berrettina pompoen, in de bergen geteelde aardappelen en zoveel andere producten die een knipoog zijn naar de heerlijke Italiaanse keuken. 

Ik zal je niet vervelen met de talloze veldslagen uit de vroege middeleeuwen en wie met wie over straat rolde, want zoals zovaak in de regionale geschiedenis van Italië gingen landstreken, steden en dorpen van hand tot hand. De enige die je onthouden mag, is Frederik I die in 1164 Pavia het recht gunde om de streek aan de andere kant van de rivier een vorm van zelfstandigheid te geven. In het gebied liggen twee dorpen die bij de Borghi piu Belli horen, maar ook de andere dorpen die ik hieronder noem zijn zeker een bezoek waard.

Varzi

Het middeleeuwse historische centrum van Varzi bestaat uit de Via del Mercato die gebruikt werd voor de wekelijkse markt en tegenwoordig geflankeerd wordt door een dubbele rij portieken die gebouwd zijn van de 14e tot de 16e eeuw. Karakteristiek is ook de Via della Maiolica, met de oorspronkelijke constructie die uit de muur steekt met de schietgaten. Vicolo Dietro le Mura is een soort tunnel boven de middeleeuwse verdedigingsmuur, waarop huizen staan waar via de Porta Nuova komt. Naast het stadhuis, Palazzo Tamburelli, is het Palazzo en Torre Malaspina interessant, waarvan de bouw in de 12de eeuw begon.De imposante Torre delle Streghe (Heksentoren) is uit de XIII eeuw, zo genoemd omdat in 1464 vijfentwintig vrouwen en enkele mannen die door de inquisitie van hekserij werden beschuldigd, daar werden opgesloten en vervolgens op het nabijgelegen plein werden verbrand. Het Piazza della Fiera is het moderne centrum met terrasjes en eethuisjes, vergeet niet de beroemde Varzi salami te proeven die hier vandaan komt.

Borgo di Romagnese

Deze Borgo zou nog door de Romeinen zijn gesticht die hier een onderkomen zochten nadat ze een slag met de troepen van Hannibal hadden verloren. Het is een aardig dorpje in de ‘bergen’ en verscholen tussen het groen. De middeleeuwse kerk is een bezoekje waard. Net buiten het plaatsje moet je zeker de Alpentuin Pietra Corva bezoeken, een prachtige botanische tuin met ongeveer 3000 plantensoorten. Ben je toch aan de wandel, klim dan even naar Rivarolo watervallen. Je begint bij het sportveld en volgt dan het pad door het kreupelhout, naast de Rio Rivarolo, naar de twee Rivarolo watervallen.

Zavatarello

Een dorp dat bij de Borghi piu Belli reeks hoort, en dat is geen wonder. Het zou het meest historische dorp zijn in de streek. Het heeft veel strijdlustigen aangetrokken en het is eigenlijk verbluffend dat er nog zoveel overeind staat. Het kasteel van Zavatarello was een geschenk van de Viscontis aan de huurlingenhoofdman Jacopo Dal Verme uit Verona. De muren en torens van het dorp getuigen van heldhaftige gevechten, je zou het nu niet meer zo kunnen voorstellen, maar het was een strategisch belangrijke plaats. Rond het centrale plein staan oude stenen gebouwen en huizen die de kern van het dorp vormen. Hier en daar vind je nog een stuk van de oude stadsmuur en de hoofdstraat wordt doorkruist met doorgangen, trappen en overhangsels. Het fort is natuurlijk het meest in het oog springend, er tegenover staat de kerk van San Paolo waarvan de Romaanse gevel in de 18de eeuw werd vervangen door een barok exemplaar. 

https://borghipiubelliditalia.it/borgo/zavattarello/

Torri degli Alberi in Oltrepò Pavese

De huizen van het kleine dorp lijken zich te verschuilen onder de toren, gebouwd in de 14de eeuw, toen het eigendom was van de Dal Verme familie, die uit Verona afkomstig was maar in de 14de eeuw naar Lombardije verhuisden om voor de Viscontis te gaan werken en daarvoor in ruil een landgoed werden toegegeven in de Oltrepò Pavese streek. De Toren degli Alberi hoorde toen nog bij het kasteel van Zavattarello. Tegenwoordig wordt hier een mooie Pinot Noir Spumanti geproduceerd.

Fortunago

Het dorp is een voorbeeld geworden van hoe een restauratie moet worden uitgevoerd. Men is voorzichtig te werk gegaan en heeft alles zoveel mogelijk in de oorspronkelijke bouw teruggebracht. Zo zie je schoongemaakte stenen muren zoals ze horen te zijn, waarin ongeschilderde houten kozijnen perfect passen bij het zachte licht en de stenen straatjes. Groene perkjes worden consciëntieus bijgehouden en het geheel ademt rust uit, terwijl je op een van de houten bankjes van het uitzicht over de groene heuvels geniet. Alles lijkt zijn plaats te hebben, van de potten met geraniums tot de gietijzeren afvalbakken. Fortunago is een van de twee dorpen in Oltropo Pavese die is opgenomen in de groep van Mooiste Dorpen van Italie. Wandelend door het dorp zie je de overblijfselen van het oude fort, een toren en een stuk van de muur. Loop nog even de kerk binnen die uit de tweede helft van de zestiende eeuw stamt. Ooit stond hier ook nog een kasteel, maar veel zie je er niet meer van. 

Montesegale

Het uitzicht op het dorp Montesegale wordt gedomineerd door het kasteel dat van bovenaf de Ardivestra vallei overziet. Oorspronkelijk deed het dienst als strategisch bestuursgebouw, en daarvoor werd het in de 13de eeuw omgebouwd tot verdedigingsfort. Helaas werd het In 1415 met de grond gelijk gemaakt in een van de veldslagen met de Viscontis. In 17de eeuw werd het omgebouwd tot een adellijke residentie. Er is heel wat om te bewonderen, zoals de muren met kantelen, een fort, een toren en een gracht rond het kasteel. Het wordt nu gebruikt voor culturele evenementen en sinds 1985 is er binnen een permanente kunstgalerie ingericht met werken van Bartolini, Brindisi, Crippa, Gattuso, Schifano en Treccani. 

Borgo di Nazzano

Mooi bewaard gebleven kasteel dat helaas niet van binnen te bezichtigen is. Over de oorsprong zijn de geleerden het niet eens. Maar zeker is dat de families Malaspina, de Mezzabarba, graven van Pavia en de markiezen van Rovereto eigenaar zijn geweest. Het is trouwens bijna altijd bewoond geweest, met een eigen kapel en 40 kamers. Het dorpje is ook zeker de moeite waard, er is niet veel veranderd in het oude centrum. Bezoek ook de Villa San Pietro dat een prachtige Italiaanse tuin heeft. De weg er naar toe staat niet al te goed aangegeven. Het dorp heeft een restaurant met een terras dat een mooi uitzicht heeft over de omgeving.

Andere aanbevolen eethuisjes in Oltrepò Pavese

Wijnproeven