Ik werd vanmorgen aangenaam verrast door een artikel in De Morgen over een van de meest interessante steden van Italië: Genua. Helaas mocht de pret niet lang duren en moest ik concluderen dat journaliste Evelyne Coussens duidelijk verloren raakte in de 27 km lange havenstad die ze liefkozend “La Superba” noemt, naar het boek (2013) van het literair wonderkind Ilja Leonard Pfeijffer en dat ze niets vermeldde over de grote Rubens tentoonstelling in het Palazzo Ducale van Genua die verleden week werd geïnaugureerd.
Boek je hotel nu en betaal later in Genova op Booking.com
Bespaar NU minstens 15% als je boekt vóór 31 maart 2023. op Booking.com!
De fascinatie voor Ilja Leonard Pfeijffer
In tegenstelling tot de journalist van De Morgen kom ik Ilja Leonard Pfeijffer regelmatig al wandelend tegen wanneer ik de binnenstad moet zijn, maar we kennen elkaar niet, wat mij persoonlijk niet deert. Ik denk regelmatig om me maar eens voor te stellen, we hebben uiteindelijk dezelfde stad gekozen om naartoe te vluchten. Persoonlijk schrijf ik op een meer zakelijke manier, over feiten, hotels en toeristische attracties; ik ben zeker geen poëet zoals Pfeijffer.
Rubens Tentoonstelling Genua
In de sfeervolle setting van het Palazzo Ducale vindt van 6 oktober 2022 tot 22 januari 2023 de tentoonstelling Rubens e i Palazzi di Genova plaats: een buitengewoon evenement dat de relatie vertelt tussen Peter Paul Rubens, een van de grote schilders uit de barokperiode, en de stad Genua. Organisatie i.s.m. de Stad Antwerpen.
Ondanks dat, lees ik tussen de regels door dat Pfeijffer misschien niet is komen opdagen voor een afspraak wat me overigens niet zo verbaast. Dezelfde reden waarom ik me nooit aan hem heb voorgesteld, het zou hem waarschijnlijk geen moer schelen en ik ga mezelf niet voor schut zetten. Als er een ding is dat ik de potentiële bezoeker aan Genua mag aanraden, lees het boek La Superba (zie onder) zeker niet ter voorbereiding van je reis.
Fotogallerij van Genua
Mijn kennis van de Nederlandse taal is er dan wel aan de borst ingegoten, maar daarmee hebben we het ook gehad, mijn eerste taal is Engels en mijn derde taal, die ik nog regelmatig gebruik is het Frans, waarnaast ik vrijwel dagelijks Italiaans spreek. Uiteindelijk zijn die vier talen elkaar wat gaan dwarsliggen. Maar je kunt het ook zo zien: Pfeijffer gaat over kwaliteit, ik meer over kwantiteit. Gezien de reeks artikels, reportages en reisgidsen die ik achter me laat, mag ik deze zaken niet vergelijken, ik weet hoe Italië werkt en waar het niet werkt, wil je een praktische stadsgids, neem er een van mij mee op vakantie.
De weg van de perfecte liefde
De Franse schrijver Paul Valery 1871 – 1945 beschrijft de caruggi van Genua als “Hier spelen massa's kinderen tussen naakte, of halfnaakte vrouwen die zich aanbieden in de portieken en op de deurdrempels. Deze prostitutie is vergelijkbaar met straathandel. Ze verkopen hun lichaam, net als verderop kastanjes, vijgen en enorme gouden koeken van kikkererwtenmeel verkocht (farinata) worden. Men betreed het ingewikkelde leven van deze laaggelegen straatjes zoals men de zee zou ingaan, een donkere bodem vol vreemd bevolkte wezens. Intense geuren, ijzige geuren, drugs, kaas, gebrande koffie, heerlijke, fijn gebrande cacao die bitterheid uitademt…”
Ik weet wat in deze stad de moeite waard is en wat niet. Niet om het een of het ander, maar had De Morgen mij liever gebeld voor een stadswandeling van Genua, dan zouden ze nu deze kleurrijke stad met poëtische woorden willen omhelzen, in plaats van elke volgende paragraaf te beginnen met een citaat uit de roman van Pfeijffer ‘La Superba’ en in ijdele hoop rond te hangen tussen het wat ‘grungy‘ Piazza delle Erbe en Piazza San Lorenzo.
Alles vanaf dat punt tot aan de oude haven mag van mij worden vermeden. De caruggi zijn interessant tussen het statige Piazza Ferrari (boven) met de schitterende fonteinen voor het Palazzo Ducale (boven) tot en met het einde van Via Garibaldi, waar je van alles tegen komt, zoals je kan verwachten in een multiculturele havenstad. Sommige steegjes hebben suggestieve namen en populaire verwijzingen naar vroeger, zoals de Vico dell'Amor Perfetto, een poëtische naam die ironisch genoeg werd gegeven aan de plaats die tot 1958, voordat de Italiaanse Merlin Wet van kracht werd, de populairste en drukst bezochte bordelen van Genua herbergden. De Merlin wet die in 1958 van kracht werd, schafte alles af, behalve prostitutie op vrijwillige basis en uitgevoerd door meerderjarige vrouwen en mannen.
Gouden WC potten aan Park Avenue
De grootste toeristische trekpleisters van de stad Genua zijn boven alles de 17de eeuwse Rolli Paleizen, die je eigenlijk moet gaan zien tijdens het evenement Rolli Days (2 x per jaar), wanneer ze de deuren open doen voor het publiek. De paleizen waren eigendom van alle adellijke families die je maar kunt bedenken, zoals Balbi, Doria, Grimaldi, Pallavicini en uiteraard Savoia. Je moet natuurlijk bedenken dat Genua in haar hoogtij waarschijnlijk de meest welvarende stad ter wereld was en zoals de miljardairs nu langs Park Avenue en Central Park in New York wonen, zo woonden ze in de Nieuwstraat (Strada Nuova) in Genua, de naam Via Garibaldi is van een latere tijd.
Het ene paleis is nog mooier dan het andere. En zoals in New York, kun je pas binnen zien wie een gouden wc pot bezat. De beste paleizen liggen langs deze Via Garibaldi, maar wie niet tijdens de open deur dagen (mei en oktober tijdens Rollidays) komt kan het beste een bezoek brengen aan het barokke Palazzo Reale (via Balbi), Palazzo Rosso, Palazzo Bianco, en loop ook eens binnen in de interieurwinkel op Garibaldi nr. 17 en de vestiging van de Deutsche Bank. Het mooie museum van Palazzo Spinola is ook een goed voorbeeld van een Rolli paleis, met een mooie collectie kunst waaronder veel Vlaamse Meesters tentoongesteld over 4 verdiepingen. Helaas ligt het Palazzo Reale in de verkeerde richting van de mooiste wijken van de stad Genua, de via Balbi wat naar het noordelijke station Piazza Principe (de stad heeft meer dan 7 stations) leidt is toeristische verder niet zo interessant.
Museo di Palazzo Reale - Via Balbi, 10, 16126 Genova GE - Tel. +39 - 010 271 0236- Website: http://palazzorealegenova.beniculturali.it/
In Genua werd al van oudsher omhoog gebouwd, het was eigenlijk de eerste Italiaanse stad met ‘echte’ hoogbouw (7 verdiepingen) maar het is zeker niet altijd hoog geweest. Waar zich nu de caruggi bevinden was het heel vroeger (tot en met de 17de eeuw) nog groen en bebost maar dan hebben we het over het vijfde of vierde millennium voor Christus, want zo oud is deze stad.
Verdiepen in de caruggi
Pfeijffer is niet de enige die gefascineerd wordt door de caruggi van Genua er waren veel schrijvers maar niet erg positief. Charles Dickens schrijft bijvoorbeeld na zijn bezoek aan Genua:
“Het overgrote deel van de straten is zo smal als een openbare doorgang maar kan zijn - een plaats waar mensen (zelfs Italianen) geacht worden te leven en zich te bewegen; het zijn echte steegjes, met hier en daar een soort put of plek om even te kunnen ademen.”.
Een leuk feit over de caruggi dat me verteld werd door een stadsgids tijdens een van mijn eerste bezoeken aan de stad gaat over piraten.
Piraten
De caruggi zijn expres gebouwd als een soort labyrinth en sommige steegjes lopen ook gewoon dood. Dit had een hele praktische en defensieve reden. Door de eeuwen heen trok deze havenstad met al haar rijkdommen en rijke edelen veel piraten en ander gespuis. Dieven en piraten maakte zich snel uit de benen met een buit aan gestolen vracht of volle geldbuidels van passagiers.
Om het ontsnappen moeilijk te maken bouwde de stad verschillende ‘vallen’ tussen de straten, het werd een labyrint met steegjes waar ongenode criminelen letterlijk tegen de muur aan liepen. Het werd daardoor ook heel gemakkelijk om barricades op te zetten en de posities vanuit de ramen van de gebouwen te verdedigen. Piraten die zo de wet niet konden ontlopen werden opgepakt en naar de vreselijke gevangenis Porta del Molo gebracht, waar ze waarschijnlijk letterlijk voor de bijl gingen. Getuige daarvan is een burcht waarin momenteel het museum Emanuele Luzzati is gevestigd wat tijdelijk is gesloten. Maar, wie de caruggi in durft moet eigenlijk een bezoek brengen aan een van mooiste kunstcollecties in Italie in het prachtige aristocratisch verblijf uit de 16e eeuw, versierd met fresco's en schilderijen uit die tijd: De Galleria Spinola (zie boven).
Palazzo Spinola National Gallery - Piazza di Pellicceria, 1, 16123 Genova GE - 010 270 5300 - Website: https://palazzospinola.cultura.gov.it/
Zelfs Italianen?
Inderdaad, zoals de Engelse schrijver Dickens het verwoordde, zelfs Italianen kon je toch niet in de caruggi laten wonen. Primitief, zo werden de Italianen ook wel gekenmerkt door de elite die Italië bezocht. Ook en vooral bij aankomst in Amerika werden Italiaanse immigranten als ratten behandeld, erger nog dan de Ieren. De tocht naar Amerika is het onderwerp van het nieuwe immigratiemuseum MEI in Genua, een tentoonstelling die zich onlangs heeft verplaatst van het schitterende La Galata museum.
MEI Museo Nazionale dell'Emigrazione Italiana - Piazza della Commenda, 16126 Genova GE - Tel. +39 010 557 4155 - Website: https://www.museidigenova.it/it/mei-museo-dellemigrazione-italianaGalata Museo del Mare - Calata Ansaldo De Mari, 1, 16126 Genova GE - Tel. +39-10 253 3555 - Website: https://galatamuseodelmare.it/
Vervolgens is het immigratiebeleid van Italië gedurende de laatste decennia heel laks geweest, wat het illegaal verblijven in Italië mogelijk maakte, omdat er bijna geen controle was en veel corruptie. De stromen immigranten naar Italië zijn erg gemengd van aard, met zeer uiteenlopende individuele profielen (qua geslacht, leeftijd, kwetsbaarheid, enz.), oorspronkelijke motieven of migratietrajecten en ervaringen, wat het allemaal erg moeilijk maakt om te ontwarren. Louter vanwege de geografische positie van Italië komen hier dagelijks duizenden vluchtelingen aan die dan verwerkt moeten worden en gehuisvest. Ik wilde me er in verdiepen, maar kwam al gauw tot de ontdekking dat de materie erg complex is en zeker niet geschikt voor een luchthartig artikel.
Gaan we verder op het luchthartige traject rond Genua, dan vinden we iets verder voorbij het museum La Galata, het 'Il Galeone Neptune' (fake piratenschip cit. De Morgen 2022), een replica van een 17e-eeuws Spaans galjoen, ontworpen door Naval Architect David Cannell, gebouwd in 1985 voor Roman Polanski's film ‘Pirates’ (1986), in 2011 werd het schip gebruikt voor Captain Hook in de Disney film ‘Neverland’. Waarom het nu de haven van Genua siert? Geen idee, maar naast de lelijke fly-over kun je met gemak een hele Sinksenfoor kwijt, het valt niet meer op.
Vernieuwing
Goed nieuws is er wel voor de oude haven want die lelijke fly-over wordt, volgens onlangs gepubliceerde plannen van de comune, veranderd in een tunnel die de gloednieuwe superjachthaven van Genua met de nieuwe Morandi Brug, nu de Ponte San Giorgio genoemd naar de stadsheilige van Genua, en de autostrada zal verbinden. Hoelang gaat dat duren? 10 jaar wordt er gezegd, dus we verwachten het met ouderwets Genuaanse pessimisme over een jaar of 20.
