Twee jaar lang was de 'lunch van het Vagevuur', Il Pranzo del Purgatorio, afgelast wegens de Corona pandemie. Morgen op 22 februari 2023 vindt deze ruim 500 jaar oude traditie eindelijk weer plaats in Gradoli, een dorpje vlakbij het Meer van Bolsena in de regio Lazio. Binnen enkele dagen was het pranzo compleet uitverkocht.
Jaarlijks op Aswoensdag serveren alle 80 fratelli, leden van het broederschap van het Vagevuur (Fratellanza del Purgatorio) het door hun gemaakte pranzo aan 1500 tafelgenoten in het grote bijgebouw van La Cantina Sociale in Gradoli. Zij doen dit ter ere van alle zielen in het Vagevuur.
Deze rituele maaltijd is de oudste en meest bijzondere van Italië. Niet alleen i gradolesi, de inwoners van Gradoli, gaan naar het pranzo maar ook mensen uit de regio en zelfs internationale bezoekers weten het pranzo te vinden. Elke groep van 4 tafelgenoten krijgt op deze dag een groot bord geserveerd waaruit ze samen opscheppen. Dit heeft tot doel om mensen kennis met elkaar te laten maken en volop te genieten en te socializen. Bestek, brood en dranken dienen de tafelgenoten zelf mee te nemen van huis.
Het menu is uiteraard mager. Het bestaat uit een soep met rijst en vis uit het Meer van Bolsena, daarna komen de beroemde Fagioli del Purgatorio DOP (bonen van het vagevuur) op tafel met daarover olijfolie. Beide kenmerkende streekproducten van Gradoli. Dan volgt de kabeljauw. Het geheim van de smaak zit 'm eigenlijk in de slow cooking. De gerechten garen in hoge pannen op het as van het immens grote houtvuur. De lunch sluit af met een appel als dolce.
Als de tafelgasten aan het eind van de middag zijn vertrokken, kunnen de fratelli eindelijk zelf aan tafel. Hun lange dag zit er dan op. De taken voor het pranzo zijn onderling verdeeld met een capitano, leider, aan het hoofd. Zo zijn er de fratelli die in de vroege ochtend het grote vuur aansteken om te koken, anderen bouwen de zaal op, fratelli in de keuken die de vis schoonmaken, de fratelli die het pranzo bereiden, fratelli die de borden afwassen (dat zijn er heel wat!) en de fratelli die in allerijl uitserveren.
Dit alles gebeurt vrijwel altijd in uitstekende harmonie. Misschien wel omdat de fratellanza alleen uit mannen (vanaf 18 jaar tot het einde van het leven) bestaat en niet uit vrouwen? Daar wordt niet eens mee geëxperimenteerd. Het is en blijft een broederschap, zonder dames! Die mogen alleen deelnemen aan het pranzo.
Het pranzo wordt bekostigd uit giften van de inwoners van Gradoli ter gelegenheid van het pranzo en de kaartverkoop. Wat overblijft gaat in de liefdadigheidskas van het broederschap. Die kas wordt aangesproken bij hoge nood van een inwoner van het dorp Gradoli. De capitano van het broederschap is de enige die over een eventuele uitkering beslist en dit gebeurd in alle stilte vanwege privacy.
Deelname aan het broederschap heeft een sociale functie in Gradoli en is ook de kern van hun bestaan. Het pranzo is een jaarlijks hoogtepunt maar voorop staan de normen en waarden. Zoals er voor elkaar zijn, liefdadigheid en het dienen van je gemeenschap. Zonder die basis en de fratelli zou het pranzo niet kunnen zijn wat het is, een heerlijke benefietlunch met emozione.
Foto's: Credit © Maurizio Di Giovancarlo / Tuscia Fotografia
Over Gradoli, dat behoort bij de stichting Borghi Autentici d'Italia
Gradoli, (Castrum Gradolorum), is al sinds 1113 bekend, het grondgebied behoorde toen aan Matilde di Canossa, later werd het eigendom van de paus. Er werd wat over en weer voor gevochten maar na de komst van de familie Farnese ontstond er een vorm van stabiliteit. Het historisch centrum is een juweeltje, met het 16de eeuwse Palazzo Farnese, dat als zomerresidentie van Paus Paules III diende. Het interieur van het paleis heeft mooie fresco's, het wordt tegenwoordig gebruikt als Museo del Costume Farnesiano (Farnese Kostuummuseum).
Buiten Gradoli op de weg naar Latera kom je bij de Kerk van San Vittore, die staat op de resten van een Romeins paleis. Iets verder aan het meer van Bolsena staat de kerk van San Magno van de Orde van de Ridders van Malta uit de 14e eeuw.
