5 of 5 (27 Votes)
Audrey Hepburn en Gregory Peck op een terrasje bij het Pantheon
Audrey Hepburn en Gregory Peck op een terrasje bij het Pantheon

Tweeëntwintig jaar was ik toen ik in Rome ging wonen, ik bofte want ik kwam terecht op een heel bijzondere plek in het oude centrum in de Via della Minerva, pal tegenover het Pantheon. Hoe kwam dat? Ik had verkering met een Italiaan, een kunstenaar, en zijn idee over leven in Rome was: in het oude centrum en nergens anders. Ja, kunstenaars, Romein of niet, zijn nu eenmaal een slag apart!

Eerst wat geschiedenis van het Pantheon

Piazza della Rotonda is een druk plein, gedomineerd door het Pantheon. Dit kolossale goed bewaard gebleven gebouw stamt uit de klassieke oudheid en werd in 609 door paus Bonifatius IV tot kerk gewijd opgedragen aan de Heilige Maria der Martelaren, ook wel Santa Maria Rotonda genoemd, vandaar de naam van het plein. In opdracht van paus Clemens XI werd er in 1711 een fontein bijgezet, een rode marmeren Egyptische obelisk op een sokkel met vier gebeeldhouwde dolfijnen. In 1886 werden de originele figuren verwijderd en vervangen door kopieën van Luigi Amici. De originelen zijn wel nog te zien in het Palazzo Braschi.

Het Pantheon in vervlogen dagen

Het oorspronkelijke Pantheon dateert uit 27 v. Chr. en werd gebouwd tijdens de regering van Marcus Agrippa. In het jaar 80 werd de tempel tijdens een grote brand die Rome teisterde verwoest. Tussen 118 en 125 liet keizer Adrianus het Pantheon herbouwen, waarbij het zijn huidige ronde vorm kreeg. En in 609 schonk keizer Phocas de tempel aan paus Bonifatius IV. Omdat de paus een kerk maakte van het Pantheon is het nooit afgebroken, wat bij de meeste andere niet-christelijke tempels in Rome wel het geval was. Pantheon betekent 'gewijd aan alle goden'. Vanaf de Renaissance wordt het gebruikt als grafkelder voor vooraanstaande Italianen, waarvan de schilder Rafaël Sanzio en koning Victor Emmanuel II de bekendste zijn. Tot op de dag van vandaag heeft het Pantheon de grootste koepel van ongewapend beton ter wereld.

Het oog van het Pantheon in Rome

De oculus of het oog is misschien wel het meest bijzondere aan het gebouw, het is een ronde opening die ervoor zorgt dat de koepel bestand is tegen aardbevingen; het oog is ook echt open en dus regent het soms naar binnen. Maar aan alles is gedacht en daarom is de vloer licht gebogen om het regenwater af te voeren. Ook schijnt zonlicht door de opening waardoor het geheel omringd door soepel mortel waarmee de kerk is gebouwd op een oog lijkt, vandaar de naam Oculus.

La Commedia all'Italiana voor mijn deur

Het was natuurlijk wel even wennen, leven op zo’n monumentaal plein midden in deze wereldstad Rome. Vol elegante Italianen die in de buurt hun werk hadden en op alle uren van de dag een espresso kwamen drinken in een van de vele cafeetjes, maar ook vrolijke toeristen achter een glas op een van de terrasjes, terwijl ze het dolcevita aan zich voorbij laten komen. En dagelijks honderden die het wereldberoemde monument fotograferen.

Het raam in mijn woonkamer was net een groot theater, vaak stond ik van bovenaf te kijken naar deze Commedia all'Italiana die zich dagelijks voor mijn deur afspeelde, beroemden der aarde die langs liepen, staatshoofden, politici, filmsterren. En rond Nieuwjaar was het vaste prik dat ook de paus langs kwam op weg naar de mis in het kerkje van Sant´Ignazio om de hoek op het barokke plein.

Filmcrew aan het werk in de vroege ochtend

Fons Rademakers

Mijn oom Henk, een filmfanaat, vertelde mij dat de Nederlandse cineast Fons Rademakers ook een huis voor het Pantheon had. Een paar maanden later ontmoette ik de hem in een bar op het plein en de eigenaar van de zaak, die wist dat wij beiden olandesi waren, stelde ons aan elkaar voor. Het was een leuke ontmoeting waarbij wij grappige verhalen over ´ons´ Pantheon-plein uitwisselden, die ik later trots aan mijn oom kon doorvertellen toen ik weer een keer in Den Haag was.

"Ik woonde op een van de mooiste pleinen van Rome waarbij ik vanuit mijn appartement uitkeek op het Pantheon, het uitzicht is de hemel op aarde. Ik weet niet of ik in de hemel kom", vertelde hij in een interview met Vrij Nederland. "maar het hiernamaals kan alleen maar tegenvallen." Als Fons Rademakers zijn filmcarrière begint, is hij assistent van Vittorio de Sica. Zijn vrouw Lili Veenman, die in de jaren vijftig een beroepsopleiding voor cineaste volgde in Rome ontmoette hij de eeuwige stad, toen zij in 1959 als assistente van Federico Fellini bij de opnames van de film La dolce vita werkte.

Tom Hanks zwaait naar mij

Eigenlijk vond ik het plein het mooist vroeg in de ochtend zo rond een uur of 6, wanneer er nog geen sterveling te zien is, op de straatveger na die de peuken van de vorige avond opveegt. Tijdens de zomermaanden als het raam openstond, werd ik regelmatig wakker van een hoop lawaai en stemmen die “ciak si gira” riepen, want dan waren ze weer eens aan het filmen.

Tom Hanks in het Pantheon, Rome

Op een van die ochtenden keek ik recht in het gezicht van Tom Hanks die Buongiorno naar me zwaaide tijdens de opnames van Het Bernini Mysterie, een verfilming van het boek van Dan Brown. Ook tijdens de film ´Roman Holiday´ met Audrey Hepburn en Gregory Peck had je toen het stel een drankje op een van de terrasjes bij het Pantheon kunnen zien drinken, maar dat was voor mijn tijd.

Mijn tweelingzus krijgt een filmrol aangeboden

Mijn zus onder een gevallen beeld voor de deur

Maar het mooiste was toen ze vanaf mijn trappenhuis een scene gingen opnemen. Mijn tweelingzus, die bij mij logeerde, was even een pak melk gaan halen in het café aan de overkant waar ook de filmers koffie stonden te drinken, komt helemaal opgewonden binnenstormen. ”Ze hebben mij gevraagd of ik mee wil doen in de film", roept ze me nog toe en even later ligt mijn zus op de straat voor mijn huis met een kapot standbeeld en filmers om haar heen die de tv-serie ´Valentina van Crepax´ aan het opnemen zijn.

Over dit artikel



Pantheon
Land: Italië