Een streek die weinigen nog wat zegt, behalve dan die hier passeren onderweg naar Slovenië, is het gebied rond Gorizia in Friuli-Venezia Giulia. Trieste is natuurlijk wel bekend vanuit de geschiedenisboekjes, maar de rest van de regio is de grote onbekende in het Italie van het noorden, want verder dan Venetië komen de meesten van ons niet. Een streek die bezaaid lijkt met kastelen en de leukste middeleeuwse dorpjes die verrassend de tand des tijds hebben weerstaan. 

De grens aan de oostkant van Italië  werd vaak verlegd, het ging van hand tot hand, totdat het merendeel van de provincie na het einde van de Eerste Wereldoorlog bij Italië werd gevoegd, waarna een stabielere tijd aanbrak en een economie opbouwde die vooral op voedsel was gebaseerd, met het gevolg dat de keuken een aantal verrassingen voor ons inhoudt.

Gorizia, uitzicht over de provincie

Op ontdekkingsreis gaan we eerst naar de hoofdstad, met 35.000 inwoners geen wereldstad, maar interessant genoeg met vooral het indrukwekkende Castello di Gorizia, waarvan de bouw al in 1001 begon, hoewel wat er nu te zien is voornamelijk uit de 16de eeuw stamt. Het is geopend voor publiek voor een klein bedrag, je zult zien dat vooral het uitzicht de moeite waard is, omdat het zich op een panoramisch gelegen heuveltop bevindt. Er zijn enkele musea in ondergebracht waaronder een voor oude muziekinstrumenten.

De hele grensstreek speelde een grote rol in WW1, je zult herinneringen daarvan overal wel tegenkomen, in Gorizia is er een museum aan gewijd met een levensechte reconstructie van de loopgraven inclusief het oorverdovende lawaai van de oorlog.

De Dolomieten beginnen in Friuli

Buiten Gorizia gaat het landschap al gauw over in een aanloop naar de Friuliaanse Alpen en de groene valleien die als het ware de vruchtbaarheid van het land in kleur weerspiegelen. Landschappen met wijngaarden, waar prachtige witte wijnen vandaan komen: Pinot Grigio, Friulano, Ribolla en Sauvignon. In de plaatsjes Cormons en Ruttars waar we de wijnkelders van het Consortium Tutela Vini Collio induiken voor een proeverij.

Wijn, wijn en nog meer wijn

Cormons is ook een goede halte voor een gastronomische lunch en Trattoria Al Giardinetto is aan te raden als je de streekproducten goed wil leren kennen. Vandaar naar de volgende legendarische stop gaat de weg over een ´strada con vista´ richting San Daniele del Friuli, waar de ham vandaan komt die nog beter en beroemder is dan de ham uit Parma.

Op weg naar de wintersport

De bergen rijzen als een machtige muur op die een barrière vormt tussen het noorden en het zuiden. Hier en daar maak je al kennis met wat wintersport gebieden, hoewel het grote gebeuren nog wat verderop ligt aan de andere kant van de Tagliamento rivier in de Friuli Dolomieten, zoals Forni di Sopra wat een UNESCO beschermd landschap is.

Welke ham krijgt meer prijzen?

San Daniele di Friuli is een leuk oud stadje dat de aandacht verdient ook al had het niet de beroemde hammen die alle prijzen ter wereld verdienen voor ham en waarvoor je ieder jaar aan het begin van de zomer het bestemde feest kan meemaken. Er ligt een zeldzame uitgave van Dante´s Inferno uit de 14de eeuw in de Biblioteca Guarneriana en in de kerk van Sant´Antonio Abate bevindt zich een kapel met fresco´s die ze de bijnaam van de ´Sixtijnse kapel van Friuli´ hebben gegeven. Naast de Kathedraal van San Michele Arcangelo, is de Porta Gemona uit 1579 van de beeldhouwer Andrea Palladio de meest bezochte bezienswaardigheid in San Daniele.