Elbrich Bos woont al jaren in Friuli-Venezia Giulia en vertelt er graag over. Uit liefde en enthousiasme voor de regio volgde ze een opleiding tot gids en tegenwoordig werkt ze voor de afdeling Toerisme van Friuli-Venezia Giulia. Op haar eerste tocht met Dolcevia lezers neemt ze ons mee naar het mooiste dorp Venzone.
Vergelijk nu hotelprijzen in Venzone
"Ik ga jullie meenemen naar Venzone. Een klein middeleeuws dorp met een heel bijzondere geschiedenis, ook wat het meer recentere verleden betreft. Dit voorjaar werd het door de kijkers van het Italiaanse televisieprogramma ‘Alle falde del Kilimangiaro’, uitverkozen tot ‘il più bel borgo in Italia’, oftewel het mooiste middeleeuwse dorpje in Italië."
Venzone is inderdaad een prachtig middeleeuws stadje in de nog vrij onbekende regio Friuli-Venezia Giulia, helemaal in het noordoosten van Italië. Een autonome regio in Italië, wat betekent dat het een eigen regering heeft en maar ten dele onder de federale Italiaanse regering valt en waar niet minder dan 4 talen worden gesproken. Deze, voor de meeste toeristen nog te ontdekken regio, is bezaaid met mooie kleine dorpen en steden, ieder met een eigen interessante geschiedenis en kunstschatten.
Venzone in de middeleeuwen
Tegenwoordig is Venzone een kleine stad die geheel door een oude stadsmuur omringd wordt. Het heeft slechts 2000 inwoners en al slenterend door de straatjes maak je een sprong terug in de tijd. Ik heb het geluk hier een half uurtje vandaan te wonen en kom er regelmatig met (met name Oostenrijkse) toeristen als ik als officiële gids voor de regio Friuli-Venezia Giulia met groepen op stap ben. Ja inderdaad Oostenrijkse toeristen, want hemelsbreed ligt Venzone slechts 70 km van de grens. Door de geografische ligging komen al sinds de oudheid reizigers, pelgrims en kooplui uit het noorden en het zuiden door dit dorpje tijdens hun reis over de oude Romeinse weg ‘Julia Augusta’ die werd aangelegd in opdracht van niemand minder dan keizer Julius Caesar. Venzone groeit uit tot commerciële handelsstad
Het dorp ligt aan deze belangrijke handelsroute uit de oudheid die het Romeinse commerciële centrum Aquileia, dat dichtbij de Adriatische kust ligt, verbond met het noorden van Europa, een weg die loopt naar het huidige Oostenrijk.
Daarnaast ligt Venzone aan de grootste rivier van Friuli Venezia Giulia, de Tagliamento, een waterweg die vroeger eigenlijk de ‘snelweg’ van de regio was. Markthandelaren en kooplui volgden de oevers van de rivier en werden verplicht tol te betalen om de brug over te steken naar Venzone.
Maar dat niet alleen. Al snel wist het stadsbestuur van Venzone deze verplichte stop uit te buiten door ook een soort overnachtingsbelasting te vragen, de zogenaamde ‘Niederleg’. Handelaren werden verplicht een nacht door te brengen en moesten hun waren opslaan (neerleggen, waar het Duitse woord Niederleg vandaan komt) en daar werd natuurlijk geld voor gevraagd. Zo profiteerden de ‘ostelli’ (herbergen), maar ook de ‘osterie’ (restaurants) en werd iedereen er een stukje rijker van.
Udine streeft Venzone voorbij
De rol van Venzone werd minder belangrijk toen de stad Udine in de 13e eeuw het recht kreeg om een wekelijkse markt te houden. Al gauw besloten de kooplui verder door te reizen naar de meer centrale en grotere stad Udine. Ook omdat Udine zetel was geworden van de belangrijke geestelijke leider, de patriarch van Aquileia. De aanwezigheid van de patriach in Udine tezamen met de wekelijkse markt zorgden ervoor dat Udine al snel in omvang groeide ten nadele van Venzone. Achteraf gezien is het misschien alleen maar een geluk geweest. Tijdens de vele invasies van volkeren uit omringende landen is Venzone altijd gespaard gebleven en daardoor is het het enige middeleeuwse dorp in Friuli-Venezia Giulia dat bijna helemaal intact bleef door de eeuwen heen en over een middeleeuwse stadsmuur beschikte die in andere steden al gauw werd afgebroken om de groei van de bevolking te kunnen handhaven.
En toen kwam de aardbeving van 1976
De aardbeving (of beter gezegd aardbevingen) van 1976 hebben Venzone voor altijd op de kaart weten te zetten. Italianen uit andere regio’s hadden vaak nog niet eens een idee waar Friuli-Venezia Giulia lag, laat staan dat ze gehoord hadden van Venzone. De aardbeving van 6 mei 1976 had een kracht van 6.5 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag onder de berg Gemonese naast het dorpje Gemona, niet ver van Venzone. In 1 minuut tijd zakten bijna alle gebouwen in elkaar, de meesten waren al eeuwen oud. De aardbeving zorgde voor bijna 1000 doden en vele gewonden. De grote naschokken van 11 en 15 september waren iets minder sterk, met een kracht van 5.8 en zorgden gelukkig niet voor nog meer slachtoffers.
Prachtig herbouwd
De Friulanen zouden hun naam niet waard zijn als ze niet met vereende krachten en goede moed de handen uit de mouwen staken. Al gauw ontstond het ‘Model Friuli’ waarbij gekozen werd om eerst ervoor te zorgen dat de mensen terug konden gaan naar hun werk, daarna hun oude huizen terugkregen en pas als laatste de kerken weer werden herbouwd. Dit om te voorkomen dat de bevolking zou wegtrekken en het gebied leeg zou lopen. Zo geschiedde het. De historische gebouwen werden, waar mogelijk steen voor steen uit elkaar gehaald, genummerd, en weer op dezelfde plek terug geplaatst tijdens de herbouw. Het resultaat is verbluffend. In de hoofdstraat bevindt zich het museum ‘Tiere Motus’ wat aardbeving in het Friulaans betekent. Je kunt hier aan de hand van video’s en foto’s zien hoe Venzone herrezen is na dit fatale jaar.
Net een filmset
Als je vandaag door Venzone loopt, zou je niet zeggen dat de kerk, het gemeentehuis en de woonhuizen ooit als zandkastelen in elkaar zijn gestort.
Venzone is echt de moeite waard om te bezoeken, het geeft je het idee als een acteur op de set van een middeleeuwse film te lopen. Ooit fungeerde Venzone trouwens echt als filmset. De Amerikaanse film over de Eerste Wereldoorlog ‘A farewell to arms’ met niemand minder dan Rock Hudson in de hoofdrol, werd hier in 1957 opgenomen.
De lavendel van Venzone
Iedereen die naar Venzone komt valt het direct op. Het dorp ruikt naar lavendel. Hoe komt dat? Een inwoonster van Venzone vond dat de handel van het stadje wel een impuls kon gebruiken en zo opende ze het eerste lavendel winkeltje. Al gauw volgden er meer en inmiddels zijn er nu al 5 winkels waar je in elk iets kan kopen op lavendel gebied. Kaarsen, etenswaren, zeepjes, parfums noem maar op. Daarnaast zijn bankjes, entrees en fietsen in lavendel paars geschilderd en vrolijke kleurrijke etalages van de winkels versieren het straatbeeld. Mummies uit de middeleeuwen
Als je dan toch in Venzone bent en je hebt de Dom bekeken, loop dan even naar het kleine ronde kerkje er recht tegenover. Hier kun je de mummies van Venzone bekijken. Ze werden ontdekt tijdens opgravingen in de 17de eeuw. Het is een beetje een luguber verhaal, maar de mummies konden ontstaan dankzij een parasitaire schimmel die hier in de bodem zit, genaamd ´Hipha Bombicina Pers´, en die er in slaagt het lichaam in een jaar tijd geheel uit te drogen en van de huid perkament te maken. Het gaat om een tiental mensen uit de middeleeuwen die hier op een oud, niet langer bestaand, kerkhof begraven lagen. Voor de entree heb je een muntje nodig dat je voor € 1,50 kunt kopen bij de dichtbij gelegen cafés, winkeltjes of het Info Point.
Fietsroute ´Alpe Adria Radweg´
Venzone ligt ook aan de fietsroute Alpe Adria Radweg die in 2015 werd verkozen tot het beste en mooiste fietspad van Europa op de Fiets- en Wandelbeurs. Het in totaal 410 km. lange fietspad begint in Oostenrijk bij Salzburg en komt uit in de badplaats Grado aan de kust van Friuli-Venezia Giulia. Vanaf Tarvisio, de eerste stad over de Italiaanse grens kan je 180 km dwars door deze regio fietsen door prachtige natuurgebieden en langs interessante historische steden tot aan de badplaats Grado. Voor meer informatie over de Alpe Adria fietsroute klik je hier.
"Mocht je ooit zelf Venzone of Friuli-Venezia Giulia willen bezoeken met een Nederlandstalige gids, aarzel dan niet contact met me op te nemen, ik leid je graag rond. Arrivederci, Elbrich Bos."
Vergelijk nu hotelprijzen in Venzone
