Bologna, top citytrip met smaak en joie de vivre

Een Bologna citytrip: het vangt alle beroemde Italiaanse steden samen in een notendop. Want wat zie je in twee dagen Rome? Is Venetië wel zo leuk met al die massa´s buitenlandse toeristen? Een beetje Florence misschien, maar zonder het prijskaartje! Is de toren van Pisa de enige scheefstaande in Italië? San Gimignano met haar middeleeuwse skyscrapers ligt vaak net buiten de route en voor winkelen hoef je echt niet alleen naar Milaan, want als je high fashion window shopping wil doen, kun je in Bologna ook goed terecht. En voor lekker eten ben je allicht op de juiste plek, het centrum van de Food Valley van Italië. 

Wapenfeiten van Bologna

Hoog boven Bologna ligt Il Santuario di San Luca zich afstekend tegen de avondzon als een belofte van wat er komen gaat. De eerste ook van de vele keren dat je zal moet zeggen, alleen in Bologna. Een 4 km lange portico met 666 gewelven die naar boven leidt naar de ronde 18de eeuwse basiliek en, in regen of felle zon een geliefd traject voor Bolognese joggers. Lees het verslag over onze weg naar de top hier.

Op zoek naar het Piazza Maggiore, het grote plein, loop je door meer overdekte galerijen dan andere steden samen, een volgend record want Bologna telt er maar liefst 40 km van. In 2021 zijn de portico's van Bologna Werelderfgoed van de UNESCO geworden.

Het historisch centrum van Bologna werd in de jaren '60 gerenoveerd en is, voor mij althans, de grote verrassing. Twee dominante scheefstaande torens doen me aan San Gimignano denken, dat er natuurlijk een groter aantal heeft, maar deze twee Garisenda en Asinelli staan er zo imposant bij dat de hoogte ervan andere torens doet vergeten. Ze staan er al meer dan 800 jaar en als je besluit de 498 treden omhoog te klimmen is het uitzicht zeker de moeite waard. Bologna heeft trouwens nog 20 torens over van de 100 die er oorspronkelijk stonden.

Oudste universiteit in de westerse wereld

Bologna is de 7de grootste stad van Italië en je kunt er niet omheen, de universiteit en haar 90.000 studenten dragen bij aan de levendige atmosfeer. De oudste universiteit in de westerse wereld, alweer een wapenfeit, werd gesticht in 1088, hoewel de eerste rechtenstudenten hier al in de 5de eeuw de Romeinse wetten bestudeerden. Ooit heeft Copernicus hier nog les gegeven, net als Albrecht Dürer, Dante Alighieri en Marconi. 

Basiliek van San Petronio

Terug op het grote plein, is de eerste gevel die opvalt die van de Basiliek van San Petronio, nog steeds onafgemaakt! Gebouwd ter eren van Sint Petronius, beschermheilige van Bologna. De kerk moest in de 16de eeuw de Sint Pieter in Rome naar de kroon gaan steken, maar de toenmalige paus vond dat geen leuk idee en legde de bouwwerken stil, die daarna nooit meer hervat werden.

Interessant detail is dat in deze tijd een fresco van de profeet Mohammed die in de hel door demonen wordt aangevallen, werd geschilderd in de basiliek. In 2006 was dit de reden voor een terroristische aanslag op de kerk die door de politie op tijd werd verijdeld. Over terrorisme gesproken, het station van Bologna was in 1980 het toneel van de grootste terroristische aanslag na WW2.

Piazza Santo Stefano

Niet veel verder is het driehoekige pleintje van Santo Stefano, een reden om de camera te pakken. Iedereen lijkt hetzelfde idee te hebben en geen wonder want het is inderdaad een fotogeniek pleintje met doorkijkjes. Het beste is eigenlijk nog dat je foto´s kan maken zonder dat je massa´s mensen meeneemt in je plaatje. Dit is Siena of Ravenna, maar dan zonder de horden toeristen! Onder de portico drinken we een glas wijn om te genieten van al die oude stenen. Alles is anders, geen pilaar hetzelfde, de gevel aan de overkant is gegarneerd met kopjes van meer en minder belangrijke personages uit de geschiedenis van Bologna.

Voor elke kookliefhebber is Bologna het paradijs.

Vooral het gebied achter de Piazza Maggiore is bezaaid met speciaalzaken van typische regionale producten uit Bologna en Emilia Romagna. Tortelloni, tortellini, gevuld met alles wat je je kan voorstellen, huisgemaakte pasta, ravioli's natuurlijk, om dan nog maar niet over de patisserie te beginnen. Een paar adressen die je zeker niet mag missen zijn:

1. Mercato del'Erbe Dit is een vrij grote overdekte markthal in midden in het stadscentrum met een restaurant-plein waar je verschillende trattoria aantreft. Elke donderdagavond is er om 19.00 een openbare kookcursus. Via Ugo Bassi, 23-25, Bologna
2. Piazza Maggiore, een kleinere versie van de Mercato del'Erbe, op de eerste verdieping ook een kleine winkel van de keten Eataly. 
3. Tamburini, Piazza della Mercanzia en Salumeria Simoni, Via Drapperie, 5/2a . De bakermat van de Mortadella en de Salumi van Emilia Romagna.
4. Paolo Atti & Figli, Via Caprarie, 7. De pastawinkel van Bologna, wereldberoemd en prijzige pasta, uiteraard vers gemaakt.
5. Enoteca Italiana De plek om de beste Italiaanse wijnen te kopen met natuurlijk een geweldige selectie wijn uit de regio Emilia Romagna.  
6. FICO Eataly, wie meer tijd heeft, gaat natuurlijk naar het gastronomisch pretpark, net buiten de stad, een wereld van smaak en slow food.

De bakermat van de Italiaanse keuken

Lopend door de steegjes en straatjes vergeet ik dat dit een stad is waar eigenlijk maar weinig mensen een aparte trip naartoe maken. Bologna is meer bekend als vlieghaven of overstap voor een treinverbinding, een bord langs de autostrada onderweg naar het zuiden.

• Bekend als de bakermat van de Italiaanse eetcultuur, maar dan weer niet als Turijn waar de Slowfood beweging zijn thuis heeft.
• Bekend om het Gelato museum dat net buiten Bologna ligt.
• Bekend van Spaghetti Bolognese, een gerecht dat niet eens bestaat in Bologna, het heet officieel Ragù Bolognese, hier is het recept.
• Bekend om een van de grootste muziekmusea ter wereld en de thuisstad van Verdi, maar Cremona steelt de show met Stradivarius.
• Een winkelgalerij, Galleria Cavour, waar geen D & G, Armani of Kenzo aan ontbreekt, meer gevestigd om in een behoefte te voorzien dan als store front te dienen.
• De hoofdstad van Emilia-Romagna en een van de grootste steden van Italië, maar wie wist dat nu? Lees hier meer over goed eten in Bologna

De leukste bezienswaardigheden in Bologna

De portico's di Bologna  zijn overdekte voetpaden of galerijen die de voorkant van gebouwen flankeren, ondersteund door kolommen of bogen. Ze bieden bescherming tegen zon en regen en hebben door de eeuwen heen een centrale rol gespeeld in het dagelijkse leven van de stad. Deze structuren zijn niet alleen functioneel, maar voegen ook een esthetische waarde toe aan de stadsarchitectuur. Bologna staat bekend om het hebben van kilometers van deze portico's. Ze variëren van eenvoudige houten structuren tot meer uitgebreide en versierde stenen en marmeren versies.

Enkele van de meest beroemde portico's leiden naar de heiligdom van San Luca, gelegen op een heuvel buiten de stad, een route die zich uitstrekt over bijna 4 kilometer. In 2021 werden de portico's van Bologna toegevoegd aan de UNESCO Werelderfgoedlijst vanwege hun historische, culturele en architectonische belang voor de stad en de wereld.

De fontein van Neptunus: Dit is maar een deel van de Neptunus fontein van Bologna, een van de stadssymbolen, een schepping van de Vlaamse beeldhouwer GiamBologna of Jean de Boulogne, een van de laatste grote beeldhouwers uit de renaissance, tussen 1563 en 1566. Er bestaan nogal wat flauwe volksgrapjes over de beelden in de fontein, zo zou de fallus van Neptunus veel groter lijken in een bepaald perspectief. De speer van Neptunus werd ook gebruikt als inspiratie voor het logo van het luxe Italiaanse automerk Maserati, eveneens afkomstig uit Bologna. 

Biblioteca Salaborsa: Een prachtige mix van oud en modern, de Biblioteca Salaborsa is de belangrijkste openbare bibliotheek van Bologna. Gevestigd in het Palazzo d'Accursio uit de 13e eeuw, nam de bibliotheek het gebouw in 2001 over. Het is een van mijn favoriete plekken omdat het echt een fascinerende ruimte is, bij binnenkomst kun je door de glazen vloeren de archeologische ruïnes van de oude stad zien en er zijn altijd culturele evenementen en kunsttentoonstellingen gaande." Bovendien is er airconditioning en gratis WiFi beschikbaar, iets waar zowel de lokale bevolking als toeristen van kunnen genieten. 

Piazza Maggiore: Voor de Bolognese is dit het hart van de stad, gedomineerd door de Basiliek van San Petronio en het Palazzo d'Accursio. Tegenwoordig wordt deze plaats goed beveiligd, omdat er in de Basiliek een omstreden schilderij hangt waarop de profeet Mohammed wordt aangevallen door demonen.

Santo Stefano en de 7 kerken: De meeste bezoekers en ook inwoners van de stad Bologna vinden dit een van de meest charmante plekjes van de stad. Op het driehoekige plein kun je rustig genieten van een kopje koffie onder de gewelven, zelfs in de winter, omdat de meeste terrassen verwarmd worden. Een fijn plekje om de pracht van de Zeven Kerken van Santo Stefano, waarvan de oudste fundamenten al uit de 4de eeuw dateren, goed op je in te laten werken. Een mooie uitleg over het complex werd geschreven door corvinus.nl.

De scheve torens (Le Due Torri: Garisenda e degli Asinelli): Dacht je dat alleen de toren van Pisa scheef stond? Dan ben je nog niet in Bologna geweest! Deze twee torens zie je aan het einde van de winkelstraat Via Ugo Bassi voor je opdoemen. De tweede foto geeft goed weer aan hoe scheef ze wel staan. In Bologna stonden in de middeleeuwen honderden van zulke prachtige torens. De hoogste, die je mag beklimmen, je bent er wel even mee bezig, want het telt maar liefst 460 treden.

Palazzo dell'Archiginnasio, de antieke universiteit: Pracht en praal, fresco's die de corridors en zalen van de antieke bibliotheek van Bologna versieren. Tot 1803 was het de zetel van de Universiteit en vanaf 1838 herbergt het de stadsbibliotheek. Bologna is trouwens de oudste universiteit van de westerse wereld. Twee grote trappen leiden naar klaslokalen er boven, waar je twee grote zalen kan zien waar colleges werden gegeven: één voor Wetenschappen en één voor de faculteit Rechten. De wanden van de zalen, de trappenhuizen en de loggia's zijn rijkelijk versierd met inscripties en herdenkingsplakkaten van de professoren en duizenden wapenschilden met namen van studenten uit nobele families. Het Anatomisch Theater, geheel in houtsnijwerk uitgevoerd, werd gebouwd door Antonio Levante in 1637 voor de anatomische les aan medische studenten.

De vergeten kanalen: Door een klein portiek aan de Via Piella, krijg je een impressie hoe Bologna er in de middeleeuwen heeft uitgezien met kanalen net zoals in Venetië.

Het oude Joodse ghetto: Het oudste Joodse ghetto ter wereld, te vinden in het middeleeuwse centrum van Bologna heeft nog steeds de originele structuur behouden. Een doolhof van steegjes en doorgangen, overdekte bruggen en smalle ramen die het verhaal van een hele gemeenschap vertellen. In 1556 werden alle joden in Italië gedwongen zich in bepaalde delen van de Italiaanse steden te huisvesten. Dit stadsdeel telt een wirwar aan straatjes met veel karakteristieke winkeltjes.

De prachtige luxe winkelgalerij Cavour: Het meest luxe winkelcentrum van Italië ligt niet in Milaan of Rome. Deze winkelgalerij op slechts enkele voetstappen van het Piazza Maggiore herbergt uitsluitend de mooiste en duurste Italiaanse merken. Je kunt er zelfs een Maserati kopen!

Monsters in het Museo Civico Archeologico: Het Archeologisch museum heeft ongetwijfeld een grote collectie aan archeologische kunstschatten die de moeite van een bezoek waard zijn. Voor kinderen (van alle leeftijden) worden er regelmatig workshops en speciale expootjes georganiseerd. Zoals deze bijvoorbeeld: Monsterlijke Monsters.

Internationaal Muziek Museum en Bibliotheek: Een grote collectie muziekinstrumenten, boeken en partituren, maar ook de piano waaraan Rossini de Barbier van Sevilla componeerde. Rossini die ooit zei, ´geef me een waslijst en ik zet het op muziek´, was een echte Bolognese. Er is een hele zaal aan hem gewijd. Het museum is nog maar 10 jaar geopend, maar heeft internationale bekendheid in de muziekwereld.

Ducati Museum: Als je behalve op een Ducati wilt rijden, ook wil weten hoe het verhaal van de Ducati glorie begon, dan kun je hier terecht. Natuurlijk staan er meer bikes te bewonderen dan je ooit bij elkaar hebt gezien. Ook hier bestaat de gelegenheid (een samenwerking van Maserati en Ducati) aan een Universiteit van Motorrijtuigen te gaan studeren. 

Ice Cream Museum Carpigiani: Als je een gelijkenis met de chocolade fabriek van Willy Wonka verwacht, met grote scheppen ijs in alle soorten en smaken, dan kom je helaas bedrogen uit. Het is toch een echt museum waar de historie van het ambachtelijk ijs in Italië wordt verteld. Gelukkig is er een winkeltje aan verbonden waar je dan toch al dat heerlijke ijs kan proeven.  Er is een internationale 'universiteit' aan verbonden, waar je cursussen kunt volgen.

Museo Civico Medievale: Mooie collectie van het leven in de middeleeuwen in een welvarend Bologna. Bologna is nog steeds een stad waarin de middeleeuwen omnipresent zijn. Maar om een goed beeld te krijgen hoe de mensen hier 500 jaar geleden leefden, is het een bezoek meer dan waard.

Teatro Comunale: Het theater is een van de meest beroemde opera theaters van Italië en ieder jaar worden hier belangrijke opera´s uitgevoerd. Het was het eerste theater dat uit belastinggeld werd betaald en van de 99 boxen werden er 35 voor privégebruik ´verkocht´, eigenlijk niet het juiste woord want er werd gesproken van 'een huur voor eeuwig'.

Theater in de villa Aldrovandi Mazzacorati: Als je op zoek bent naar een privétheatertje, kijk niet verder. Een schatje uit de 18de eeuw, in originele enigszins decadente staat, met een naar men zegt, fantastische akoestiek. Er worden wekelijks publiekstoegankelijke concerten e.d. gegeven.

Het Lamborghini Museum: Laat je in dit museum maar niet verleiden tot het aanraken van de wagens, laat staan dat je even achter het stuur kruipt, want al lijkt het op een showroom, dat is het niet. In de museumwinkel kun je een miniversie van je favoriete bolide kopen, waar je dan wel aan mag komen. Of een T-shirt. Kinderen tot 12 jaar zijn gratis.

Het beeld van Maria en Maria Magdalena (Chiesa di Santa Maria della Vita): De Chiesa di Santa Maria della Vita staat in het centrum van Bologna, vlak bij het Piazza Maggiore. De kerk is voornamelijk bekend omdat zich hier de terracotta beeldengroep uit 1460 van Niccola dell´Arca bevindt, een groep waar Bologna in de kunstwereld beroemd om is geworden. Het beeld de groep getrouwen, waaronder Maria en Maria Magdalena, uit die hun verdriet uitschreeuwen bij het zien van het lichaam van de dode Christus. Door het realisme in de uitbeelding is dit een van de meest aangrijpende beelden in de wereld.

FICO Eataly: Het speel/eet paradijs van Slowfood, een niet te missen excursie voor iedereen die een beetje gastronoom is.

Een vierhoek vol eten: het Quadrilatero

In de wijk achter het Piazza Maggiore waren voorheen de gilden gevestigd, elk in een eigen straat. Het Quadrilatero, letterlijk vertaald is dat een vierhoek, waar de wevers in de Via Drapperie en de slagers in de via Caprarie gevestigd waren. De straatjes zijn deels geplaveid met de originele hobbelsteentjes die goed pijn gaan doen aan je voeten na een tijdje, maar er zijn gelukkig genoeg plaatsen om een rustpauze in te lassen. De Bolognese die hier hun dagelijkse boodschappen doen hangen gezellig op de krukken die bijna elke winkel voor de gevel heeft staan duidelijk met de bedoeling om de waren te proeven samen met een goede fles wijn. Men weet hoe te leven in Bologna.

Er is een overdaad aan keuze niet alleen in de winkels, maar ook bij de groenten handelaren die slechts een nauwe doorgang in de steegjes vrijlaten voor passanten. In het Quadrilatero vind je wereldberoemde winkels die handgemaakte tortellini verkopen, hammen, mortadella en versgemaakte ragù. Hoewel de wijk Quadrilatero het bekendste is, kun je ook in andere delen terecht voor je inkopen, die ik iets goedkoper, maar zeker niet slechter waardeerde. Rond de Mercato dell´Erbe tussen de Via Belvedere en de Via Ugo Bassi bijvoorbeeld, je kunt hier ook heerlijk eten. En zoals gebruikelijk liggen er een aantal eethuisjes waar je lekker en zonder financiële kleerscheuren kan eten.