De kloostertuin van Santa Chiara in Napels werd een van mijn toevallige ontdekkingen. Oververzadigd door het aantal kerststallen wat ik inmiddels had gezien tussen Via dei Tribunali en het museum van Certosa di San Martino liep ik naar de binnenplaats van het voormalige nonnenklooster.

Eeuwenlang werden meisjes uit de betere kringen opgesloten en veroordeeld tot een leven van minimale communicatie en absolute stilte. Ik kan me moeilijk voorstellen wat voor effect dat moet hebben gehad op de jonge levens die tot hun dood toe in effectieve eenzaamheid hun jaren moeten doorbrengen. Om gek van te worden.

Het leven buiten het Santa Chiara klooster

Maar er was iemand die dat ook vond. Moeder-overste Ippolita Carmignani gaf een architect in het begin van de eeuw opdracht een binnentuin te scheppen die het gewone, dagelijkse leven reflecteerde, misschien wel met de intentie om de jonge dames te herinneren dat er leven was buiten de muren.

Vaccaro, barok architect uit Napels

De architect, Domenico Vaccaro, een typische barok ontwerper, leverde in 1739 een werkstuk af zo spectaculair dat ik geen ogenblik spijt van kreeg van het besluit de presepe te laten voor wat ze waren. Een tuin in majolica, vrolijke kleuren sieren de 64 pilaren, muren, banken en colonnades en dat alles afgespiegeld tegen een diepblauwe lucht erboven. Zoveel vrolijkheid zou zelfs de strengste non tot een glimlach bewegen.

Een bonte stoet, jagers, melkmeisjes, moeders met kinderen, een non die de katten voert

De taferelen op de tegels zijn zo dagelijks en zo uit het leven gegrepen dat het een weergaloos beeld geeft van het leven rond en in Napels in de vroege 18de eeuw. Elke bank en muur draagt een tegeltableau dat door de eeuwen heen nog even kleurrijk is als toen het werd gemaakt. Scenes van jagers, het huishouden maar ook van commedia dell´arte. De pilaren zijn meest versierd met bloemen, vruchten, van bananen tot vijgen, en ranken met evenveel kleur en virtuositeit weergegeven.

Een symfonie in groen, geel en blauw

De perken met bloeiende rozen en citroen- en sinaasappelbomen naast de twee marmeren fonteinen in de tuin van het klooster vervolmaken het geheel en ik bedenk me dat althans voor een aantal jaren de nonnen een prettig uitzicht hadden op het leven.

Kloosterruil

Maar aan al het goede moest onherroepelijk een eind komen toen in 1924 werd besloten om met de verlichtte Franciscaner broeders uit het aanpalende mannenklooster van huis te ruilen. Dat had evenwel de prettige consequentie dat de kloostertuin die twee eeuwen lang hermetisch gesloten was gebleven, plots voor het grote publiek geopend werd.