Het schitterende nationaal park Parco Nazionale dell'Appennino Lucano Val d'Agri - Lagonegrese is maar 1 van de natuurmonumenten in Basilicata, een deel van Italië dat langzamerhand wordt ontdekt door het toerisme, vooral door natuurliefhebbers. Maar olie en gas in Basilicata is een grote reserve, de inwoners krijgen nu gratis gas.
Vergelijk nu hotelprijzen in Val d'Agri
Oude dorpen in een immens groot natuurpark
Basilicata is grofweg zo groot als Groningen, Friesland en Drente bij elkaar en heeft iets meer dan 500.000 inwoners. Het is een streek van bossen en bergen, uitgestrekt en vrijwel onbewoond, enkele middeleeuwse dorpen en natuurlijk kennen we het van de stad Matera, bekend om haar Sassi wijk, een in de heuvels gelegen complex van grotwoningen die duizenden jaren oud zijn. Hoofdstad van Basilicata is Potenza; een ander belangrijk regionaal park is dat van Gallipoli en het grenst ook aan het park van de Cilento in Campania. Het heeft twee kustlijnen, aan de Thyrreense zee, een miniem stukje met de bekende badplaats Maratea ingeklemd tussen Campania en Calabria, en een groter stuk langs de Ionische zee, geliefd vanwege de vele campings en vakantiedorpen. OK, nu weten we over welk stukje Italië we het hebben.
Als toeristische streek zou het veel potentie kunnen hebben, vooral als de infrastructuur wat zou worden opgepoetst. Ik schreef dit al 10 jaar geleden, toen ik er voor het eerst kwam en met eigen ogen de prachtige bergkammen, valleien en uitgestrekte heuvels voor me zag liggen.
Olie en gas in Basilicata, maar er is niet veel gebeurd intussen
Ik noemde het toen een toeristisch Doornroosje dat nog moest ontwaken. Maar er is nog maar vrij weinig gebeurd intussen, behalve dat Matera cultuurstad van het jaar 2019 is geweest. Dat was aardig, maar het geld wat daarmee gemoeid was, had beter besteed kunnen worden aan de promotie van het binnenland vanwege de overweldigende natuur, het had bovendien iets kunnen doen voor de rest van de bevolking; mij dunkt Matera redt zichzelf wel.
Matera en Potenza
De bevolking van ruim 500.000 inwoners bestaat vooral uit arme landarbeiders. Van de twee steden heeft Matera een universiteit en leeft verder van het toerisme. In Potenza zetelen de bureaucraten. Vroeg in de 20ste eeuw werd olie en gas in Basilicata ontdekt, maar pas na de Tweede Wereldoorlog werd er uitgebreid onderzoek gedaan. Het bleek dat Basilicata boven op het grootste land olie- en gasveld in Europa zat.
Eni en Shell
Aha, dat is kassa, dachten de arme Lucani (de streek werd vroeger Lucania genoemd), Basilicata is een van de armste regio’s van Italië, dus wat extra inkomsten kon het wel gebruiken. De olievelden worden inmiddels sinds 20 jaar uitgemolken door ENI en Shell, die een soort huurprijs voor de grond betaalden. Helaas werd de gewone man van al dat gas in Basilicata niet veel wijzer. Integendeel.
Schandaal na schandaal en niemand weet waar de pijpleiding ligt
Eni wilde graag deel uitmaken van wat een economisch wonder van al dat gas in Basilicata voor de Mezzogiorno beloofde te worden. Een vertegenwoordiger van het bedrijf, Walter Rizzi, verklaarde al in 1991 dat de oliekwaliteit bijzonder hoog is, wat betekent dat de raffinagekosten laag zijn. Het bedrijf bundelde zijn krachten met Shell en Basilicata bereikte al snel meer dan 60% van de olieproductie van Italië. In 2019 leverden de velden 47% van alle Eni productie in Italië. De uit vierentwintig putten gewonnen ruwe olie wordt naar het Centro Olio Val d'Agri (COVA) in Viggiano geleid voor een eerste bewerking en dan, via een oliepijpleiding, naar de raffinaderij van Taranto aan de oostkust van Puglia, dat ook al niet bekend staat als een van de schoonste steden van Italië.
Onderzoek bewijst dat de regio niet bij gebaat is bij het gas in Basilicata
Vanaf 1996 ontvangt de regio Basilicata ongeveer 10% van de opbrengst. Maar een recent onderzoek gepubliceerd in Science Direct zegt: “Uit de analyse blijkt dat de ontwikkeling van de olie-exploitatie geen merkbare verbetering heeft opgeleverd voor de werkgelegenheid, noch voor een reeks sociale graadmeters, noch voor het opleidingsniveau. Het ontbreken van meetbare gunstige effecten gaat gepaard met negatieve effecten op andere dimensies van ontwikkeling die moeilijker te schatten zijn - vooral op het milieu en de volksgezondheid.”
Eni legde pijpleidingen aan naar de kust en o.a. naar Taranto, maar niemand is op de hoogte waar deze leidingen liggen en al zeker niet of ze gevaar opleveren. Al in 2008 verschenen in toonaangevende landelijke dagbladen (Corriere della Sera van 22 september 2008, p. 8) en plaatselijke kranten (Il Resto) berichten over een grote verontreiniging met waterstofsulfide (H2S), afkomstig van het olieraffinageproces. Op 3 februari 2017 kondigde ENI aan dat in het oliecentrum Val d'Agri (COVA), op een diepte van 6 meter, vloeistof met koolwaterstoffen was gevonden, als gevolg van een lek uit een ruwe-olietank van de fabriek. Tegelijk werd een 'pluim' van abnormale donkere vloeistof zichtbaar, die op minerale olie lijkt, in het water van het kunstmatige meer van Pertusillo.
De bewoners krijgen gratis gas na rechtszaak
Er werd een rechtszaak aangespannen tegen Eni en haar directie waarin ze beschuldigd werden van een ecologische ramp veroorzaakt door het terugpompen van afvalwater van het raffinage proces in de bodem. Partijen in de zaak waren de Italiaanse staat, de regio Basilicata en de gemeenten rond de Val d'Agri olievelden, plus Legambiente (de milieuorganisatie), WWF Italië, en WWF Potenza. Vorig jaar werd ENI veroordeeld wegens verregaande onzorgvuldigheid vooral met betrekking tot het lozen van pompwater dat niet alleen de grond vergiftigde, ook het stuwmeer Pertusillo dat de regio’s Basilicata, Puglia en deels Campania van drinkwater voorziet. De meeste bewoners waren hier wel van op de hoogte, maar gezien velen van hen op de loonlijst stonden van de raffinaderij in de Val d’Agri, hadden ze schroom om de hoge heren om uitleg te vragen, en bleef de situatie bestaan. Het blijkt nu dat het percentage kankergevallen in de dorpen rond de raffinaderijen aanzienlijk hoger is dan elders. We zijn nu een jaar na de uitspraak en er is structureel nog niets veranderd.
Na veel heen en weer geruzie is ENI-Shell nu bereid gevonden om een compensatie te leveren, maar of we daar blij mee moeten zijn, is nog af te wachten. Voorlopig lijkt het nog op een afkoop manoeuvre, waarna alles bij het oude blijft. De bewoners van de streek hebben weinig keuze, ze krijgen dan wel gratis gas terwijl de rest van Italië de gasprijs ziet verviervoudigen. Maar daar hebben ze hun gezondheid nog niet mee terug, en het milieu en de natuur van dit prachtige stuk van Italië is er ook niet mee geholpen.
Vergelijk nu hotelprijzen in Val d'Agri