5 of 5 (27 Votes)
Matera, culturele hoofstad van Europa 2019
Matera, culturele hoofstad van Europa 2019

 Matera werd in 2019 uitgeroepen als culturele hoofdstad.
Er bestaan weinig plaatsen in de wereld waar men zo door emotie wordt getroffen door wat eigenlijk gewoon het uitzicht is op een stad. Na de eerste kennismaking met een van de meest verbazingwekkende binnensteden van Italië kon ik mijn nieuwsgierigheid nauwelijks meer bedwingen.

Na veel tandengeknars en zweetdruppels had ik mijn huurauto, een ongevraagde ‘upgrade’ van AVIS van enorme afmetingen, eindelijk voor het hotel Locanda di San Martino gedeponeerd (in de straat, die zo naar ik later hoorde de enige straat was aan deze kant van de stad), ik kon niet wachten om mijn camera te voorschijn te halen. Waar ik nog achter moest komen op dat moment was dat dit in feite het nieuwe deel, de ‘Sasso Caveoso’ van de stad was en in vergelijking met wat me nog te wachten stond had ik eigenlijk nog niets gezien.

Een stad uit een rots gehouwen

De enkeling die dit leest die de stad Matera bezocht heeft in de afgelopen jaren zal het zeker met mij eens zijn dat moeilijk in woorden te beschrijven valt hoe het voelt om op de top van de rotskloof van Sassi Barisano te staan en uit te kijken over het canyon en een van de meest ontzagwekkende panorama’s door mensen gemaakt.

Rotskerk in Matera Basilicata

‘Wat vlak voor je ogen staat, is het moeilijkst te zien’

Matera is de hoofdstad van de gelijknamige provincie in de kleine zuidelijke regio Basilicata, in het noorden begrensd door Campania, in het oosten door Puglia en in het zuiden en westen door Calabrië.

Het gebied rondom Matera is vanaf de oude steentijd bewoond geweest. De stad zelf werd volgens overlevering door de Romeinen gesticht in de derde eeuw voor Christus waarvan het grootste deel zich bevindt tussen de twee bergkloven in. Matera bestaat uit drie delen: de Sasso Barisano, de Sasso Caveoso en het ‘moderne’ stadsdeel wat rond 1950 werd gebouwd. De twee Sassi-delen werden in 1993 toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de Unesco.

Matera als filmlocatie

Matera is al jaren een uitverkoren plek van filmmakers geweest, van Hollywood tot Cinecittà, voornamelijk voor films met een Christelijke inslag, zoals een van de laatste films ‘The Passion of Christ’ van Mel Gibson, die naar ik meen te weten meer controversieel en sensatiebelust was dan de meeste andere films die hier gedraaid werden door Italiaanse regisseurs. Zie hieronder een opname in Matera.

Met ongeveer 60.000 inwoners geldt Matera als een kleine provinciestad, maar waarop de burgers uitermate trots zijn en die zich dan ook graag lenen als extra als een nieuwe filmcrew zich aandient. Maar hoe vaak komt het voor dat burgers kunnen zeggen dat zij nog in dezelfde woningen leven als hun voorouders 9000 jaar geleden.

Pure schoonheid

De overweldigende schoonheid van de uit rotsen gehouwen stad zou in principe zelfs de meest pittoreske Italiaanse stadjes in haar schaduw kunnen zetten, ware het niet dat Matera tevens een unieke ervaring herbergt en voor hen die de stad voor het eerst bezoeken een toch wel verbazingwekkende verrassing inhoudt.

Vrienden die Matera in ’80- en ’90-jaren voor het laatst bezochten, deelden maar een klein deel in mijn ervaring. Na tientallen jaren restauratie is het resultaat vandaag een stad die voor 90% hersteld is.

Sinds de vroege jaren ‘60, toen de Italiaanse overheid eindelijk besloot de Sassi ghetto’s te ontruimen en schoon te maken, werd met moeite gezocht naar bewoners om de woningen te restaureren in ruil voor een leasecontract van 100 jaar. Het merendeel nam maar al te graag het aanbod aan om te verhuizen naar nieuwbouwwoningen in de moderne wijk van de stad.

Alberghi Diffusi van Matera

Het verbaast mij niets dat de meeste antieke woningen nu eigendom zijn van boven modaal verdienende professionals, ze lijken met zoveel liefde te zijn gerestaureerd, waarbij kosten nog moeite werden gespaard. Ook zijn een groot aantal van de oude huizen inmiddels onderdeel van hotels, waarbij elk apart huisje als suite of klein appartement dienst doet. De term die voor dit soort hotels wordt gebruikt is ‘Albergo diffuso’, zowel de term als het idee komen oorspronkelijk uit deze omgeving en het is pas sinds kort dat ook elders in Italië gebruikt wordt gemaakt van deze vorm van accommodatie.

Als je wil weten hoe zo’n Sassi huis er vroeger uitzag, in de tijd dat familiegroepen van wel 10 personen een kleine woning moesten delen zonder elektriciteit of stromend water, bezoek dan een van de kleine musea van de stad waar replica’s te zien zijn. Tot in 1960 woonde het grootste deel van de bevolking van Matera nog in deze traditionele grotwoningen.

Matera - UNESCO Werelderfgoed

Natuurlijk kan de stad Matera in haar geheel als monument gezien worden, een plaats die volledig in de rotsen is uitgehouwen over een gebied van meerdere vierkante kilometers, stenen woningen in zachte kleuren dicht opeen geperst tegen de steile rotswanden. Je kan je de plek zonder moeite voorstellen zo’n duizend jaar terug in de tijd, toen de bewoners de oogst van het veld binnenbrachten op zwaarbepakte ezelsruggen, waarbij de tocht soms dagen in beslag had genomen en vaak buiten op de hoogvlakte moest worden overnacht voordat men de stad bereikte, waar de niet zelden hongerige familieleden met smart op hen wachtten in de altijd donkere grotwoningen.

De stad werd voortdurend geplaagd door ziektes en epidemieën, virussen hadden vrij spel onder een bevolking die dicht op elkaar leefde, met erg weinig ruimte in de woning, maar zelfs daar buiten en alleen het weinige opgevangen regenwater om vervuiling en besmetting tegen te gaan. En omdat het gebruikelijk was dat ook boerderijdieren binnen dezelfde ruimte op stal stonden, kunnen we ons nauwelijks een voorstelling maken van de stank en ontzettende omstandigheden waaronder men toen leefde.

Het contrast met het leven van vandaag kan bijna niet groter zijn. Er lopen twee wegen door de Sassi die de twee oorspronkelijke delen van Matera met elkaar verbinden en die moeten zorgen voor het transport van goederen over de weg en een modern waterleidingnet en rioolsysteem daaronder. En omdat er maar twee straten zijn is het nog steeds noodzakelijk voor bewoners van de hoger gelegen woningen de boodschappen en goederen via de stenen trappen beneden aan de weg op te halen, hoewel de aanwezigheid van kruiers en andere dienstverleners ook voor hotelgasten dit ongemak een stuk lichter maakt.

Locanda di San Martino in Matera

Locanda di San Martino in Matera

Midden in de "Sassi" (de door de UNESCO tot werelderfgoed benoemde gerestaureerde grotwoningen van Matera) en op 100 meter van de San Martino kerk, bevindt zich dit charmante en bijzondere hotel. La Locanda di San Martino is gevestigd in een rotsgewelf en de oorspronkelijke vorm is mooi behouden gebleven, met stenen muren, gewelfde plafonds, verbonden door gangen en trappetjes.

Maar het is ook een grottenhotel met een lift. Er zijn 33 kamers, sober maar goed en smaakvol ingericht. Vanaf de terrassen op verschillende niveaus heeft u een mooi uitzicht op Matera; links, rechts, boven en onder, overal ziet u stenen huisjes. Bij aankomst en vertrek kunt u bij het hotel de auto in- en uitladen, houdt u er rekening mee dat het niet mogelijk is om te parkeren in het historische "Sassi"gebied. Het hotelpersoneel zal je informeren over het dichtstbijzijnde gratis parkeerterrein buiten de Sassi, of u kunt tegen betaling parkeren in een bewaakte garage.;

Een bijzonderheid is het Thermae wellness centrum in het souterrain, met overdekt zwembad(je). Het is een eerbetoon aan de traditie van de Romeinse Thermae en gewijd aan de mythe van de slangen godin Medusa, symbool voor de natuurlijke cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte. Het is een grappig gezicht om te baden zoals de Romeinen, met een gekleurde badmuts op.

Kortom, logeren in hartje 'Sassi' in oeroude grotten die van schuilplaats naar woningen zijn geëvolueerd, met alle comfort van de 21e eeuw, is absoluut een originele en unieke ervaring.

Over dit artikel

Bureau voor Toerisme Matera
Via Antonio De Viti De Marco 9
75100
Matera
Matera
Land: Italië