Azzinano, een “naïef” bergdorpje in Abruzzo

Een dorpje aan de voet van de Gran Sasso d'Italia dat zeker een bezoekje waard is, vanwege de naïeve muurschilderingen die met felle kleuren traditionele kinderspelen uit het verleden de muren van de huizen van Azzinano versieren.

Haar werken hangen naast die van Antonio Ligabue

Ik had al vaak gelezen over de kunstenares Annunziata Scipione uit Abruzzo en haar werk op diverse tentoonstellingen gezien. In het museum van Luzzara in Emiglia Romagna hangen haar werken naast die van Antonio Ligabue. Annunziata Scipione wordt beschouwd als een van de grootste Italiaanse naïeve schilders, een terugkerend thema in haar werken is de eeuwenoude cultuur van de boerenbevolking van de Gran Sasso en vooral van de Siciliaanse vallei in Abruzzo.

Scipione: huisvrouw en boerin

Annunziata Scipione werd in 1928 geboren in Tossicia, maar woonde in het nabijgelegen Azzinano. Zij was huisvrouw en boerin, van kinds af aan tekende ze met houtskool of maakte kleine beeldjes van natte klei en hout en later ging ze ook schilderen. Ze was een autodidactisch kunstenaar met kristalhelder talent, bewonderd door grote persoonlijkheden zoals de dichter, schilder en filmmaker Cesare Zavattini en ze werd nationaal en internationaal gewaardeerd. Haar werken zijn aanwezig in collecties van Italiaanse en buitenlandse verzamelaars. In haar schilderijen vertelt deze belangrijke naïeve schilderes in een explosie van kleuren en details de ambachten, rituelen en seizoenen van een grotendeels verloren boerenwereld.

Andy Warhol en een doosje Bocconotti

Op een zwoele zondagmiddag besluiten we laat in de middag (op een andere tijd is het veel te warm) op de motor een ritje te maken naar haar geboortedorp. Even later rijden we over een schilderachtige weg met voor ons de Corno Grande en de zomerse geur van bloeiende linden, de natuur is ongerept en het panorama overweldigend. Als we langs Montorio al Vomano rijden, gaan we ook even de tentoonstelling van Andy Warhol bekijken in een oud klooster, het Convento degli Zoccolanti. Bij de bakker (forno) koop ik een zakje van mijn lievelingskoekjes die hier vandaan komen, de Bocconotti Montoriesi, een typische lekkernij uit Abruzzo gevuld met druivenjam, amandelen en chocolade. Dan gaan we verder langs haarspeldbochten en steile wegen naar het bergdorpje Azzinano di Tossicia een half uurtje bij mij in Teramo vandaan.

Bianchina blauw als carta da zucchero

We parkeren de motor op het plein in Azzinano en enthousiast loop ik op een prachtige blauwe Bianchina af, in Italië noemen ze deze kleur ‘carta da zucchero’. De Bianchina is een minicar die gemaakt werd van 1957 tot 1969 door de Italiaanse autofabrikant Autobianchi, en was gebaseerd op het model van de Fiat 500. Hij was verkrijgbaar in verschillende samenstellingen: de Berlina (sedan), de Cabriolet, de Trasformabile, de Panoramica (stationwagen) en de Furgoncino (busje). De auto werd op 16 september 1957 aan het publiek gepresenteerd in het Museum voor Wetenschap en Technologie in Milaan. De rode versie van dit leuke karretje is te zien in de film “How to Steal a Million” met Audrey Hepburn en Peter O'Toole uit 1966.

Openluchtmuseum van streetart

Dit hele dorpje is trouwens een groot kunstwerk, half augustus komen jaarlijks kunstenaars uit verschillende Italiaanse regio's om muurschilderingen te maken die kinderspelen uit het verleden uitbeelden. Ik raak aan de praat met een vriendelijke dame die voor haar “Lavendel Bottega” staat (lavendel groeit in het hele dorp) die vertelt dat het blauwe autootje van haar moeder was. Ze nodigt me zelfs uit om in haar Bianchina te stappen zodat M een foto kan maken, de perfecte foto van de blauwe Bianchina met op de achtergrond een huis met een kunstwerk in dezelfde blauwtinten.

Intussen laat ze ons haar lavendelwinkeltje zien en biedt ons een glas lavendel limonade aan. Ondertussen vertelt ze dat, dankzij het initiatief van signora Annunziata in 2001 de inwoners van het dorp de voorkant van hun huizen laten verfraaien door kunstenaars met kinderspelen van vroeger, een herinnering aan een boerentraditie waar het spel buiten werd gespeeld met weinig voorwerpen en heel veel fantasie. Haar moeder was een vriendin van de kunstenares, die al als jong meisje altijd aan het tekenen was, op muren met houtskool omdat ze geen potlood en papier had. Van de klei maakte ze kleine poppetjes, als ze even tijd had, want ze moest op het land werken en had nauwelijks tijd om iets anders te doen. Het waren altijd dezelfde onderwerpen die ze tekende een hond, een kat en vrouwen, later begon ze ook de mensen om haar heen te tekenen, als eerste haar ouders.

Lopend door het dorpje is het moeilijk om een ​​muur te vinden die nog vrij is, een kleurrijk tafereel op elke hoek, het dorp is ook nog deels onbewoond want veel inwoners wonen nog steeds in noodwoningen nadat ze hun huis moesten verlaten door de schade van de aardbeving. Het lijkt me een vredig dorpje waar bijna iedereen een moestuin achter het huis heeft liggen en waar het in de warme zomermaanden heerlijk fris vertoeven is. Maar het zijn niet alleen de vrolijke muurschilderingen op de huizen die de aandacht trekken, vanuit het dorpje kun je het 2912 m hoge Gran Sasso d'Italia-massief bewonderen dat werkelijk heel dichtbij lijkt te zijn.

Arrosticini en formaggio fritto

Vanzelfsprekend vind ik M. inmiddels op een terrasje achter een lokaal biertje. Toeterend rijdt de “lavendel dame” langs. “Probeer de arrosticini en formaggio fritto die zijn echt geweldig!” roept ze lachend. En ze heeft gelijk in het eenvoudige restaurantje El Guirero genieten we in de tuin van de lekkerste formaggio fritto die ik ooit gegeten heb. Een paar dagen later krijg ik van een vriend te horen dat hij hier in het dorp een groot huis verkoopt, met of zonder kunst op de gevel, vraag ik hem lachend.

In Azzinano zijn twee muurschilderingen te zien die door de schilderes zijn gemaakt: Giocano a fuina (2006) en Palle di neve (2007). In de kerk Santa Lucia in Azzinano zijn ook twee schilderijen van haar, Paesani die naar de mis gaat en Processie van Santa Lucia. Voor de opening van de kerk en een rondleiding langs de muurschilderingen kun je contact opnemen met de Alfredo Bifari. De werken van Annunziata Scipione worden bewaard door haar erfgenamen of zijn te zien in privécollecties en in het museum van Luzzara.