Andrea Vreede | De deugdzame gemeentes van Italië

‘Italianen zijn allergisch voor regels. Italianen zijn anarchistische individualisten. In Italië bestaat het begrip “algemeen belang” niet.’ Het zijn de bekende clichés over dit prachtige land. En zoals in ieder cliché zit er een kern van waarheid in. Maar zeker niet overal en altijd.

Neem één van de mooiste en minst bekende verenigingen van Italië: die van de “deugdzame gemeentes.” Het zijn kleine en middelgrote gemeentes, kleine steden en dorpen dus, die de bescherming van het milieu tot absolute prioriteit hebben verheven. Wanneer een Italiaanse gemeente toe wil treden tot deze club moet een streng statuut onderschreven worden. En dat houdt heel wat in: van gescheiden afvalverwerking  en een streven naar totale recycling tot het bevorderen van biobrandstoffen, milieubewuste energiewinning, biologische landbouw, duurzaam bouwen en ontwikkelen, carsharing, bikesharing, fair  trade en ga zo maar door. Het is een groene revolutie.

De “Vereniging van deugdzame gemeentes” (Associazione dei Comuni Virtuosi) werd in 2005 opgericht en telt inmiddels 73 leden. Bijvoorbeeld Felino, een stadje in de provincie van Parma, waar 83,7% van het huisvuil gescheiden wordt opgehaald en verwerkt. Ter vergelijking , in hoofdstad Rome schommelt dat cijfer rond de 30%.

Denkt u nou niet dat al deze deugdzaamheid zich tot alleen tot Noord-Italië beperkt. De gemeentes zijn in het hele land te vinden. Zoals Camigliano in de provincie van Caserta (Campanië), een streek die bekend is om de vele vuilniscrises en de sterke aanwezigheid van de Camorra, de Napolitaanse maffia. Ook hier heeft het gemeentebestuur de strijd tegen het vuilnisprobleem gewonnen, ondanks ferme  tegenwerking van nota bene de eigen regionale politici. Iets dat in meer gevallen voor blijkt te komen.

Want, zo zeggen veel burgemeesters en wethouders van de deugdzame gemeentes, de politiek staat niet te springen van blijdschap om onze projecten. Zowel op regionaal als nationaal niveau is er weinig tot geen aandacht voor onze initiatieven. We worden eerder tegengewerkt. Vanuit het buitenland krijgen we veel meer respons. Met hele delegaties die komen kijken hoe wij het hier aanpakken.

Op de informatieve website van de vereniging staan veel artikelen over duurzaamheid en milieubewust bestuur. Er zijn kritische stukken te vinden over hoe Italië langzaam volgebouwd wordt met betonnen monsters. Er is een wedstrijd voor de meest deugdzame gemeente van 2014. En er is een lang verhaal over het ruimtelijk ordening-project van de gemeente Haarlemmermeer dat gebaseerd is op het principe van de circulaire economie.

Het is duidelijk dat deze Italiaanse gemeentes graag willen leren van de buitenlandse. Misschien is het een idee voor de Nederlandse gemeentes om eens een kijkje kunnen gaan nemen bij hun virtuoze collega’s hier in Italië. Ter bevordering van een gemeenschappelijk doel: een schoon en duurzaam Europa.

Website www.comunivirtuosi.org