Op een koude zaterdagmiddag in januari in een wijk bij het centrum in Genua trok mijn Italiaanse vriendin me opeens aan de mouw en wees op een groepje zingende mannen, “Kijk, een squadre di trallalero”. Niets bijzonders zou je zeggen, maar ik was getuige van een typisch folkoristisch fenomeen dat alleen in Ligurië voorkomt.
Vergelijk nu hotelprijzen in Genua
De zang klonk heel apart, het was niet erg melodieus en het leek nauwelijks een tekst te hebben. Het groepje van 9 mannen stond in een cirkel met de gezichten naar elkaar en leken niet geïnteresseerd of iemand luisterde of niet. Het waren de Trallaleri van Genua.
De geschiedenis van de Trallalero
In Italië, eigenlijk een land dat bekend is om haar muziek en zang, bestaan gek genoeg maar twee echt authentieke tradities van volksmuziek. De eerste komt uit Napels, begeleid door de mandoline, die iedereen natuurlijk kent. De tweede is de Trallalero uit Genua. De muziek is afkomstig uit de bergdorpen van Ligurië. De regio bestaat uit een smalle strook land inclusief een stukje voetheuvels waarachter de grens met Piemonte ligt. Waar de landstrook breed genoeg was werden steden en dorpen gebouwd, waaronder Genua.
Trek naar de stad
Een stad als Genua (Zena in het plaatselijke dialect), rijk aan handel en commercie vanaf de 11e eeuw, werkte als een magneet, zoals alle machtige steden doen, op de meer avontuurlijke bewoners van het achterland, en zulke mensen stroomden erheen op zoek naar roem en fortuin en brachten hun liederen mee. De veelstemmige zangstijl van de bergdorpen kreeg een bijzondere plaats bij de groepen dokwerkers, stuwadoors en werkers in de verschillende metaalverwerkende beroepen in de haven.
Het arme achterland van Ligurië
Veel viel er niet te verbouwen in de dorpen in de heuvels, het land was rotsachtig en stijl, de boeren die er woonden waren arm en in de winter was er weinig te doen. Het was in deze dorpen dat een soort a capella samenzang ontstond aan het einde van de 19de eeuw en het werd pas echt populair in de eerste 30 jaar van de 20ste eeuw toen het naar de havenstad Genua overwaaide en door de dokwerkers en stuwadoors werd overgenomen. Een van de meeste bekende liederen van de Genovese Trallalero traditie is het lied ‘La Partenza’ gezongen door een naamloze 'groep havenarbeiders uit Genua', en opgenomen door Diego Carpitella en Alan Lomax in 1954 en waarvan een enkele grammofoonplaat werd gemaakt. Het lied is één lang stuk, zonder aparte coupletten en beschrijft het afscheid. Ongetwijfeld heeft het te maken met de duizenden die per schip Genua verlieten als emigrant. Gelukkig kunnen we het nu ook op YouTube beluisteren.
De tekst van La Partenza:
"Partirò farò partenza
e lascerò quegli occhi belli
oh che per me son stati quelli
che me l’han ferito il cuor
Tu me l’hai ferito il cuor
mi par di si e mi par di no
tu me l’hai ferito il cuor
il cuor mi duole".
Wat is er bijzonder aan de Trallalero?
Om mee te beginnen bestaat de a capella zanggroep uit 9 mannen en wordt een 'squadre' genoemd, hoewel ook grotere groepen en later ook wel vrouwen in de groep voorkwamen. Het bestond uit een tenor, een alt, een bariton, een chitarra (iemand die een gitaar imiteert) en vijf bassen die enkel voor de begeleiding zorgen. De mannelijke altpartij is wellicht ontleend aan de castraten die vroeger in de kerkkoren van de stad zongen. Elk squadre had ook een dirigent/leider/muziekarrangeur/organisator nodig om de groep op wedstrijdniveau te houden, want onderling werden er veel competities gehouden. De liederen hebben weinig inhoud en bestaan voornamelijk uit klanken, wat de naam eigenlijk al zegt.
Vergelijk nu hotelprijzen in Genua