Eens, héél lang geleden, woonde ik als 'Hollander' (en dan al met een identiteitsprobleem) in Maastricht. Dialect is daar de voertaal. Ik bedoel hiermee dat het niet hier en daar wordt gesproken, maar als je daar bent opgegroeid, dan spreek je het dialect, het Mestreechs. Dialecten bestaan uiteraard overal, maar in Italië spreekt men momenteel maar liefst nog 31 talen naast het Italiaans. Volgens een ISTAT-analyse uit 2015 spreekt 45,9% van de Italianen uitsluitend of hoofdzakelijk Italiaans, 32,2% wisselt het af met dialect en nog 14% gebruikt uitsluitend dialect.
Waar spreken ze het échte Italiaans?
In Italië spreken ze vaak op verschillende manieren 'Italiaans', ook al lijkt het er soms niet op. Als je, zoals ik, een tijdje door dit land hebt gereisd, vraag ik me steeds af of de échte Italiaanse taal eigenlijk wel bestaat. In Toscane, waar ik een tijd lang op het platteland woonde, spreken ze een boerendialect, terwijl ik dacht dat 'de Italiaanse taal' juist in Toscane zou zijn geboren.
Dat had ik fout, tenminste voor zover de regio betreft had ik het bij het goede eind. Het Italiaans, vergelijkbaar met ons Algemeen Beschaafd Nederlands, zou men in Florence spreken, maar ook dit Italiaans is geen 'Algemeen Beschaafd Italiaans'. De officiële taal van de Italiaanse Republiek, de standaardvariant van het Italiaans, stamt historisch gezien af van het literaire Toscaanse dialect dat sinds de 14de eeuw in Florence wordt gesproken. De taal van de grote auteurs zoals Dante en Petrarca. In de eerste helft van de 16e eeuw verspreidt het Florentijnse model van Standaard Italiaans over heel Italië, met name dankzij de publicatie van een woordenboek zoals de eerste editie van de "Vocabolario degli Accademici della Crusca".
Volgens een literaire kennis is het Italiaans dat wij, buitenlanders, nu op een taalcursus leren, het algemeen beschaafd Italiaans van de televisie uit de jaren 50 en heeft het weinig te maken met het Florentijns - er bestaat eigenlijk geen één standaard Italiaans zoals wij bij ons het ABN.
Het Siciliaans - Wat doe je op zondag?
De eenwording
De Italiaanse dialecten zijn zo eigenaardig en verschillen zo sterk van elkaar dat sprekers van verschillende dialecten of regio's elkaar vaak niet kunnen verstaan (en in zulke gevallen is het nodig om een beroep te doen op het Italiaans). Wie een beetje Italiaanse geschiedenis kent weet dat pas op 17 maart 1861 Victor Emmanuel II tot koning werd uitgeroepen van het de eerste Italiaanse staat, de zogenaamde eenwording, met één parlement en dus was er nood aan één gemeenschappelijke taal. Voordien was Italië een behoorlijke mengelmoes van kleine staten en koningrijken en het zou onmogelijk zijn iets gedaan te krijgen met zoveel verschillende talen in het parlement. Alhoewel het duidelijk is dat met één taal het ook niet gemakkelijk is om eensgezind te worden.
Welk dialect is dit?
In orde van grote spreekt men het meest dialect in de Veneto en daarna komt het Napolitaans, Friuliaans, Piemontees, Sardijns, Lombardisch, Emiliaans en Romagnaans, Siciliaans en Ligurisch. Uiteraard wordt er ook nog Duits en Frans gesproken bij de grenzen. Interessant feit is dat in Noord-Italië het meer de ouderen zijn die het dialect spreken om tradities in stand te houden, terwijl in andere regio's, zoals Napels het vooral de jongeren zijn die dialect spreken.
Italië heeft meer dan 31 dialecten
Sommigen zeggen dat Italië wel duizend dialecten heeft. Wat is jouw favoriete Italiaanse dialect? De mijne zijn zeker het Romanesco (vooral van Zerocalcare), het
Het Napolitaans
De dialecten van Noord-Italië
De dialecten die in het noorden van Italië worden gesproken, laten we zeggen tot en met La Spezia en Rimini, zijn de zogenaamde Gallo-Italische dialecten (waaronder Piemontees, Lombardisch, Trentino, Ligurisch (waaronder het
Het dialect van de Veneto
De dialecten van Midden-Italië
De tweede groep is onderverdeeld in twee gebieden, dat van de Toscaanse dialecten, waaronder Florentijns, Sienese en Pisaans-Lucchese-Pistoiese, en dat van het midden van Italie waaronder Romanesco (Rome), Viterbese (Lazio) en Umbro-Marchigiano (Le Marche).
Het Toscaans Dialect
De talen van Zuid-Italië
De derde groep omvat de zuidelijke dialecten, het Abruzzese, deels het dialect van Le Marche, Molise, Puglia, Campania en Lucania (Basilicata) en dan zijn er nog de zuidelijke dialecten zoals het Calabrees, het bekende Griekse dialect van de Salento en uiteraard het Siciliaans. Sarda, de taal die ze op het eiland Sardinië spreken is geen dialect, maar echter een volwaardige taal. De taal staat nog dichter bij het Latijn en door de eeuwen vrijwel hetzelfde gebleven. Op Sardinië hebben ze ook hun eigen TV kanalen in het Sardisch zoals deze.
Accenten
Het Romeins of Romanesco van Zerocalcare
Het dialect heeft een grote invloed gehad op het standaard Italiaans dat in de verschillende Italiaanse regio's wordt gesproken, waardoor de zogenaamde regionale variëteiten van het Italiaans zijn ontstaan en diverse accenten, die héél moelijk zijn te onderscheiden voor een buitenlander, maar wie dat wel kan, zal ook weten te zeggen waar iemand vandaan komt.