Wonen en werken in Italie

Overkomt het je ook wel eens dat je denkt, oh, was ik hier maar weggegaan toen ik de kans had. Toen mijn kinderen 7 en 9 jaar oud waren werd mijn echtgenoot een overplaatsing naar de NoordItaliaanse fabriek van Philips aangeboden. We waren meteen enthousiast natuurlijk en begonnen alvast voorbereidingen te treffen voor de verhuizing en ter plaatse een kijkje te nemen. Jammer genoeg is het er nooit van gekomen omdat de baas uiteindelijk anders besliste. Maar heb ik daar nu nog spijt van? 

Er zijn heel wat Nederlanders en Belgen die in de loop der jaren wel de stap hebben genomen, al dan niet met hulp van een werkgever die de expats ter plaatse bijstand verleende. Dolcevia heeft de NederItalilianen opgezocht en gezien hoe ze het nu maken.

Jonge families maken de stap vaker

Hoewel je zou verwachten dat het merendeel van de emigranten jong en aan het begin van hun carriere deze stap wagen, lijken het vooral jonge families te zijn met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Regelmatig hoor ik dan ook de verzuchting: 'Als we het allemaal van te voren geweten hadden, waren we er nooit aan begonnen'. Maar tegelijk wil niemand meer terug naar Nederland. Gek dat vaak de regels en bureaucratie in Nederland worden aangevoerd als reden om te vertrekken, terwijl Italië toch ook veel loketten kent. Kennelijk zien de expats dat als een soort van folklore, want niemand klaagt daar echt over.

Wie zijn de Nederitalianen eigenlijk?

Je kunt de groep expats losjes indelen in drie groepen. Families die hebben en houen achter zich verkopen en een bedrijf in de horeca beginnen, zoals bv. een agriturismo of een camping. Dan heb je natuurlijk de mensen die voor hun werk in Italië terecht kwamen en zijn blijven hangen of wegens een 'amore' niet terug zijn gegaan. Ten derde zijn er dan de mensen die na pensionering een optrekje kochten in Italië en daar na gedane arbeid genieten van het goede leven. Gelukkig zijn in Italië, vooral in het zuiden, de grond- en huizenprijzen nog steeds van dien aard dat je met de opbrengst van de verkoop van een huis in Nederland er in relatieve weelde kan leven, zoals dat ook in Spanje het geval was. Dolcevia heeft daar al eens eerder aandacht aan besteed in een artikel over tweede huizen in Italie. In het noorden van Italië, dus boven Rome, is dat al een stuk moeilijker.

Werken in Italie wordt steeds lastiger

Wat betreft werken in Italië ligt dat heel anders. Het is niet gemakkelijk een baan te vinden in Italië, weten de meesten van onze respondenten te vertellen. Degenen die een eigen bedrijf begonnen zijn, hebben daar natuurlijk geen last van. Dat ging eigenlijk over het algemeen gemakkelijker dan werd verondersteld. Hoewel het kennen van de juiste personen bijna onontbeerlijk is. Als je in een klein dorp neerstrijkt en daar de lokale bedrijven gebruikt om in te kopen en werk te laten uitvoeren zijn die contacten gauw gelegd. Ook in streken waar andere Nederlanders wonen zijn de contacten minder moeilijk. Ga je echter in een grotere stad wonen en moet je zelf voor je netwerk zorgen dan kan het wel problemen opleveren. 
De werkloosheid in Italie neemt steeds toe, in het zuiden liggen de cijfers van jongere werklozen al rond de 44%. Een steeds groeiend aantal Nederlanders die zonder werk komen te staan en zelfstandigen die het niet meer bolwerken besluit om terug te gaan, waar iets meer zekerheid wordt geboden. 

Geen spijt van de keus om te verhuizen

Een ding is zeker, niemand heeft spijt van de stap, en naarmate de berichten uit de Nederlandse politiek en het leefklimaat negatiever worden, prefereren de Nederlandse expats zelfs het Italië van Berlusconi (toen hij nog president was) boven het Nederland van Rutte (zolang hij nog eerste minister is). Vergeet vooral niet om eerst een redelijke dosis Italiaans onder de knie te hebben, want zonder die kennis is leven in een dorp in Italië onmogelijk. Degenen die hier nog in de goede jaren een bedrijf begonnen hebben inmiddels een bestaan opgebouwd. Maar nieuwkomers die hier willen starten worden door iedereen gewaarschuwd dit niet te doen. De belastingen voor starters zijn onbegrijpelijk hoog en moeten voorafbetaald worden nog voordat er een cent is verdiend.

Typische voorbeelden

Barend en Annelies en hun twee kinderen die toen 7 en 11 jaar oud waren hebben in 2003 de sprong in het diepe gewaagd. Beiden hadden een leuke baan en een goed inkomen, maar wilden wel eens wat anders. In de zomer van 2002 zijn ze voor het eerst gaan kijken huizen, in november was de financiering rond en in maart van 2003 zijn ze verhuisd naar de regio Marche, waar intussen al veel Nederlanders zijn neergestreken al of niet met een eigen agriturismo. Al met al heeft het dus een driekwart jaar voorbereiding gekost. Je moet niet bang zijn aangelegd, zegt Annelies, want financieel gezien waren er best momenten dat je even je adem inhoudt. En dan gaat de telefoon en iemand maakt net op tijd een boeking om je weer even uit de brand te helpen. Na drie jaar zien ze duidelijk een stijgende lijn en kunnen ze bijna de eindjes aan elkaar knopen. 'Onze gasten komen terug en dat is een goed teken. Zelfs die gast die vorig jaar in een kamer verbleef waarvan het toilet overliep en de vloer blank stond, heeft opnieuw geboekt. En dat mag toch wel wat zeggen'. De kinderen doen het prima, ze hebben zelfs geen klas hoeven te doubleren en spreken inmiddels Italiaans alsof ze er geboren zijn. Ze hebben niets te klagen over de voorzieningen in Italië, behalve de tandarts is alles gratis. De premies worden via de inkomsten- of loonbelasting ingehouden.'

Sytske, die in Trentino een eigen bedrijfje begon, vertelt dat zij en haar partner indertijd ook hond, kat en het aanrecht inpakten en naar het zuiden vertrokken om daar een nieuw leven te beginnen. Net als bij Barend en Annelies was de eerste tijd bijzonder moeilijk, het leven zonder (vast) inkomen kan zenuwslopend zijn en zijn tol eisen van de onderlinge verhouding. En waar Barend en Annelies er sterker uit kwamen heeft het de relatie tussen Sytske en haar partner geen goed gedaan en is dan ook na enige tijd op de klippen gelopen. Ze is daarna alleen doorgegaan en heeft daar nu geen spijt meer van. Ze verleent hulp en diensten aan particulieren en bedrijven die zich willen vestigen in Italië en kan er nu goed van leven. Bovendien is er een nieuwe Italiaanse amore in haar leven gekomen.

Karlijn, nu 26 jaar, ging in Italië stage lopen toen ze 21 was en viel direct voor een knappe Italiaan. Ze ging naar huis in Nederland maar keerde al snel weer terug nu 4 jaar geleden. Inmiddels heeft ze kindje van 16 maanden. Van het leven in Italië geniet ze volop, maar ze zit dan ook in een bevoorrechte streek, Salerno ligt aan de prachtige Amalfitaanse kust. Ze blijft stevig contact houden met Nederland, gaat 3 tot 4 keer per jaar op bezoek en heeft een schotelantenne waardoor ze Nederlandse TV kan ontvangen. Het kost haar moeite om iets te vinden wat haar niet bevalt, alleen de overdadige aandacht voor haar kleine zoontje kan ze niet zo waarderen. 'Vreemden beginnen hem zomaar te knuffelen, geven advies over de opvoeding of geven commentaar of hij wel of niet een petje op z'n hoofd heeft. Waar bemoeien ze zich mee!' roept ze uit.

De pensionado's in Calabrië

Bas en Janny hebben een stekje gevonden in Calabrië dicht bij zee en een heerlijk klimaat het hele jaar rond. Ze genieten van hun pensioen en hebben intussen het leven in Nederland volledig achter zich gelaten, hoewel dat oorspronkelijk niet het plan was. Bas, een voormalige rijksemployee in Nederland, ergert zich vooral aan de verregaande bureaucratie en bemoeizucht van de Nederlandse overheid en breek hem de bek niet open over de zorgverzekeringswetten in Nederland, die hem en natuurlijk alle andere gepensioneerden in het buitenland hard heeft getroffen. In Italië wordt de zorg gefinancierd uit de belasting die men betaalt en doordat de premies automatisch van zijn Nederlandse pensioen worden afgehouden, betalen hij en zijn vrouw dus nu dubbel. Overigens niets te klagen over de medische zorg in Italië, sommige dingen zijn niet van staatswege verzekerd maar daar kan je je ter plaatse voor bijverzekeren. Ze genieten elke dag van hun leven onder de zon, vooral de verse vis direct uit zee en groenten en fruit zo van de boer komen, zijn aan hen goed besteed. Het huis waar ze wonen hebben ze zelf gebouwd, met behulp van lokale ondernemers. Bas beaamt dat het wel noodzakelijk is om contacten te hebben en te maken, want het 'iemand kennen die iemand kent' doet nog steeds wonderen.

Mary heeft al jaren geleden een huis gekocht in Umbrie, toen ze nog werkte en Italië als standplaats had. Ze geniet van haar pensioen en leeft mee met de dorpelingen en het leven op het land. De boerderij die ze indertijd kocht heeft ze langzaamaan tot een comfortabele woning herschapen en ze geniet nog dagelijks van haar tuin waar ze behalve haar eigen groenten ook rozen kweekt. Haar zoon heeft kortgeleden een huis in de omgeving gekocht zodat ze die ook regelmatig ziet.

Ook Rob in Rome beaamt dat connecties essentieel zijn in het Italiaanse leven. Hij is via zijn vroegere werkgever in Italië blijven hangen en is inmiddels aan zijn tweede bedrijf begonnen. Hij is met 3 partners in het toerisme terecht gekomen en verzorgt wandeltochten door Toscane en het achterland van Rome. Ook hij zou niet meer weg willen. Na bijna 20 jaar is het zijn tweede vaderland. 'Je blijft natuurlijk altijd een buitenlander', maar zegt hij 'dat vinden Italianen juist leuk'. Hij heeft er tenminste nooit last van gehad. Jaren geleden was het nog erg ingewikkeld om een bedrijf te beginnen, maar met de komst van een nieuwe beroepsgroep 'commercialiste' die alles verzorgen voor zo'n 2500 Euro, is het tegenwoordig een stuk makkelijker. Waar hij zich nog steeds aan ergert is de banken die nergens aan mee willen werken en het leven van een ondernemer moeilijker maken dan nodig is. Een Nederland gebruikelijke kredietverzekering voor transacties is nog een nieuw begrip en als je er over begint kijkt je bankdirecteur je glazig aan, alsof hij geen idee heeft waar je het over hebt. En zaken doen met Italiaan is volgens Rob ook iets waar je een tweede zintuig voor moet ontwikkelen. 'Zaken doen met Italianen betekent eerst heel goed de Italiaan leren kennen om aan te kunnen voelen wat voor vlees je in de kuip hebt' zegt hij. En waar anderen die in kleinere plaatsen wonen kennelijk minder last van hebben is de spreekwoordelijke 'mura di gomma' als je met de instanties in Italië van doen krijgt 'zo van ik weet het niet en dit is het verkeerde loket etc, etc' vooral in Rome en andere grote steden een ramp.

Link voor werkzoekenden:
http://www.formazionet.com/lavoro/agenzie_interinali.htm
https://www.facebook.com/pages/Websites-van-Nederlandse-bedrijven-en-vacatures-in-Italie/120999368008636