5 of 5 (27 Votes)
Dino Risi op de set
Dino Risi op de set

Ik ontmoette hem op de set van Cinecittà in Rome in, was het 1997 of daaromtrent? In die tijd figureerde ik weleens in kleine rollen van Italiaanse films. Het was tijdens de casting van zo´n film, lang wachten en tijd doden, dat hij naast me kwam zitten en begon te spreken over Holland en zijn Nederlandse vriendin Leontien Snel. Een half uur was zo voorbij met deze fascinerende man die zoveel van Holland hield.

Commedia all´Italiana, de Italiaanse tragikomedie

Deze maand, 7 juni 2016, is het 8 jaar geleden dat hij overleed op 91-jarige leeftijd. Dino Risi, de vader van de Italiaanse filmkomedie, regisseur en filmer, zou dit jaar op 23 december 100 jaar zijn geworden. Risi werd in Milaan geboren, zijn ouders overleden voor hij 12 jaar oud was, waar hij medicijnen ging studeren (hij zou uiteindelijk psychiater worden), maar zijn liefde lag toch bij de film. Het is niet onwaarschijnlijk dat hij zijn kennis van het vak gebruikte bij het creëren van de bijzondere karakters die hij in zijn films een plaats gaf.
Il Sorpasso, film van Dino Risi, Vittorio GassmanSamen met Mario Monicelli mag hij wel de vertegenwoordiger worden genoemd van de Commedia all´Italiana, een genre dat een aantal decennia populair was en waarin de Italiaanse bevolking een spiegel werd voorgehouden, tragikomedies met een sociaaleconomische insteek, waarvan voorbeelden zijn b.v. Il sorpasso, deze film wordt tegenwoordig gezien als een cult-movie, Una vita difficile, I mostri (De Monsters ook bekend als de 15 From Rome), In nome del Popolo Italiano (In naam van het Italiaanse volk) and Profumo di Donna (een film die in 1992 opnieuw werd opgenomen, maar niet door Dino Risi, als Scent of a Woman).

Meer dan één meesterwerk tussen de films van Risi

Risi ging in de leer bij Mario Soldati, waar hij als camera assistent meewerkte aan Piccolo Mondo Antico (1940) maakte. Vanaf 1947 regisseert hij films, zoals I Barboni (1948), dat speelt in het milieu van zwervers in zijn geboortestad Milaan. In 1951 maakte Risi zijn solo debuut met ´Vacanze col gangster´. Hij produceert vanaf dat jaar gemiddeld bijna 2 films per jaar, en interessant detail, geeft onbekende beginnende acteurs en actrices een kans zoals Sophia Loren en Vittorio Gassman. Sophia Loren en Vittorio de Sica in de film Pane, Amere  e ... van Dino Risi

De bescheiden Risi zegt hiervan in een interview: ´Ik heb meer dan vijftig films gemaakt, met de hoop dat er één meesterwerk tussen zou zitten’!
De film ´Amore in Città´ die in 1953 uitkomt is een productie waarin 6 regisseurs een eigen verhaal vertellen. Hij werkt dan voor het eerst samen met giganten als Fellini en Antonioni; Risi´s aandeel krijgt de naam ´Paradiso per 3 Ore´.

Ugo Tognazzi en Vittorio Gassman

Met de film´Pane, Amore e…´(1955) en ´Poveri ma belli´ (1956) krijgt hij wel algemene bekendheid, maar een groot publiekssucces krijgt hij pas met de film ´I mostri´ (1963). In 1968 maakt hij ´Straziami, ma di baci saziami´ waarin de acteur Tognazzi de rol heeft van een doofstomme kleermaker, het speelt zich af in het fictieve dorpje Sacrofante in de Marche maar in werkelijkheid werd het opgenomen in het prachtige plaatsje Pescocostanzo in de Abruzzen.
Vita Difficile van Dino Risi

Risi werkte graag met de acteur Vittorio Gassman, een type dat door zijn aristocratische gezicht met een melange van raffinement, spot en sadisme goed paste in zijn films. ´Il sorpasso´ (1962) was Risi’s eerste grote succes met Gassman die Bruno speelt, een rijke veertiger, die in zijn sportwagen Lancia Aurelia B24 Spider «zijn cavallina», (paardje) zoals Bruno zijn Spider noemt, door Italië reist met een timide student (Jean-Louis Trintignant) die hij meeneemt op een 2-daagse reis. De verlegen Roberto voelt tegelijk bewondering en afschuw voor de kleurrijke, maar bijwijlen oppervlakkige Bruno. Dan jut Bruno zijn reisgezel op tot een gevaarlijke inhaalmanoeuvre (il sorpasso).
Maar ook de film ´Il Tigre´ uit 1967 met Gassman was een succes en won 2 maal een David di Donatello. De Nederlandse Leontien Snel, 40 jaar partner van Risi, werkte ook aan deze film mee en zij ontmoette Dino Risi hier voor het eerst.
Dino Risi en Leontien Snel

De originele versie van Scent of a Woman

Eveneens met Vittorio Gassman maakt hij zijn bekendste film, ´Profumo di Donna´ (1974). De film waarin Gassman een blinde, gepensioneerde legerofficier speelt die een jonge soldaat meekrijgt voor een reis die fataal afloopt, krijgt een aantal internationale en Italiaanse filmprijzen voor acteur en regie. In 1992 wordt de film opnieuw geproduceerd met Al Pacino in de hoofdrol.

Dino Risi ontvangt een Gouden Leeuw

In 2002 ontvangt Dino Risi tijdens de Biënnale in Venetië een Gouden Leeuw voor zijn gehele oeuvre, typerend voor Risi bedankt hij met name zijn vriend Vittorio Gassman voor zijn professionaliteit waarmee hij heeft mogen samenwerken.
I Mostri van Dino Risi

Een speciale vermelding is Risi´s collage van episodes uit het leven van bizarre personages, ´I Mostri´ (de monsters) waarbij hij wordt bijgestaan door niet alleen bekende acteurs als Gassman en Ugo Tagnazzi maar ook scenarioschrijvers als Ettore Scola en Elio Petri. De (lange, 2 uur) film is een hilarisch/satirisch beeld van leven in het Rome van de zestiger jaren. De film was een gigantisch succes in Italië, maar werd verboden in landen als Spanje bijvoorbeeld.

Over dit artikel