Laat er geen misverstand over bestaan. De Superbonus 110% van Italië is een geweldig initiatief voor vele huiseigenaren, voor de bouwsector en voor de werkgelegenheid. Er is echter een probleempje, nou ja een “Problemone” (groot probleem) eigenlijk.
Super, die Superbonus 110% van Italië
Je zou kunnen zeggen, de maatregel gaat aan haar succes ten onder. Want in het hele land is een tekort ontstaan aan grondstoffen maar ook aan metselaars en timmerlieden. De vakbladen roepen moord en brand en ook de nationale pers maakt er melding van. Ja, profiteren van deze Superbonus subsidie, dat wil iedereen in Italië wel en er is nog haast bij geboden want de regeling loopt maar tot eind 2022. Op ons kantoor wordt gemopperd en gevloekt over late leveringen van materialen en het tekort aan bouwbedrijven die opdrachten willen aannemen die vallen onder de Superbonus 110%.
Stijging van de prijs van grondstoffen niet alleen in Italië
Niet alleen Italië, maar ook de rest van de wereld heeft te maken met schaarste aan grondstoffen. Zoals een van de vakbladen het uitlegde: “Europa heeft ons wel geld gegeven, maar niet de instrumenten om er mee te werken, er is geen beleid waarmee de Italiaanse sector beschermd wordt, en er is geen infrastructuur gecreëerd. Intussen wordt de Ilva in Taranto gesloten, terwijl de vraag naar staal een recordhoogte bereikt heeft en we genoodzaakt worden het van de Chinezen te kopen”.
De schaarste aan grondstoffen, met name staal maar ook kunststof en andere grondstoffen, voegt nog een tweede probleem toe, het doet de prijzen sterk stijgen. Dit heeft effect op alle sectoren in de bouw: van isolatie, staalconstructies tot tegels en bouwstenen. Men verwijt vooral de twee wereldeconomieën die beter functioneren na Covid-19, China en de Verenigde Staten, ervan de voorraden te hebben opgekocht, waardoor prijsverhogingen soms tot 200% geen uitzondering zijn. China en de Verenigde Staten hebben de grondstoffen 'opgegeten', van staal tot koper, van papier tot plastic. De prijs van hout is inmiddels met 200% gestegen, ijzer met 150% en polyethyleen met 113%.
Circus acrobaten in de bouw
Leg dat maar eens uit aan een doorsnee klant die graag gebruik wil maken van de subsidie. Niet alleen volgt de Italiaanse Superbonus 110 nog een ingewikkeld mechanisme van aanvragen, niet alle bouwbedrijven zijn geneigd eraan mee te doen omdat ze verplicht worden om een plaatselijke prijslijst voor de werken te gebruiken, (iedere regio heeft zijn eigen prijslijst voor bouwwerkzaamheden (prezzario regionale), waardoor de winsten van bouwbedrijven onder druk komen te staan, omdat de prijslijsten geen rekening hielden met prijsstijgingen van de bouwmaterialen. Bouwbedrijven die er wel mee willen werken zijn moeilijk te vinden en hebben hun agenda meestal al volledig vol staan. Daar komt nog bij dat steigers voor de bouw niet meer te vinden zijn. In Italië is dat een groot probleem, daar laagbouw veel minder voorkomt. Een bouwwerk dat al in de steigers staat kan door gebrek aan bouwmaterialen het werk niet afmaken, en blijft dus zo staan, ergo, gebrek aan steigers. Gekscherend wordt er al over "circusacrobatiek" gesproken bij aannemers die koste wat kost een werk willen opleveren.
Lange levertijden
Bouwbedrijven kunnen door dit alles niet garanderen dat de werkzaamheden eind december 2022 (de bij de wet vastgestelde termijn waarvoor de subsidie geldt) zullen zijn voltooid. De klachten komen uit het hele land. Een paar voorbeelden:
In Emilia Romagna schrijft de krant ´Il Resto´: Maatregelen zoals de superbonus brengen een sector die lange tijd heeft stilgelegen weer op gang, de bouw kan fungeren als drijvende kracht om de economie weer op gang te brengen na een dramatische crisis die in 2008 begon, wat een tweeledig positief effect heeft: de gebouwen worden veiliger en energie-efficiënter. De problemen van de afgelopen weken dreigen de goede bedoelingen echter teniet te doen. "We hebben een verlenging van de subsidie nodig tot tenminste 2023, of nog beter daarna.". De moeilijkheden houden niet op bij het gebrek aan materiaal. Er is ook een tekort aan geschoolde arbeidskrachten: van vloerleggers tot stukadoors. En dan is er de altijd aanwezige bureaucratie. Er wordt geklaagd over moeilijkheden met de nodige documenten om de procedures uit te voeren en de lange wachttijden in verschillende gemeenten. De afgelopen weken werd al geëxperimenteerd met een telematicaplatform voor bouwpraktijken: een digitaal loket dat ook nuttig is om de toegang tot de superbonus van 110% te vergemakkelijken.
Uit de regio Friuli hoorden wij van de Confartigianato, "dat we iets meemaken dat we in vele jaren niet hebben gezien. De laatste dagen krijg ik wanhopige telefoontjes van collega's die geen materiaal meer kunnen vinden of betalen, met als gevolg dat zij genoodzaakt zijn het werk te staken en hun werknemers te ontslaan". De Confartigianato heeft een debat aangevraagd met het Gewest.
Ook het Algemeen Dagblad maakte al melding van de stijging van grondstofprijzen in Nederland in dit artikel.
Che bruto la Burocratica!
Ondanks dat de regering beloofd heeft de bureaucratie te verminderen is hier nog weinig van te merken in de praktijk. Goedkeuringen van een project door de gemeente en al die andere instanties zijn min of meer vastgeroest in een systeem dat nu eenmaal altijd zo heeft gewerkt. Dit betekent dat er tijd nodig is voor het traject van ontwerp tot goedkeuring en in de praktijk betekent dat er pas een begin wordt gemaakt met de berekening van bouwkosten nadat het ontwerp is goedgekeurd door de gemeente. De instanties brengen in de meeste gevallen wijzigingen aan die dan zouden vereisen dat alles opnieuw moet worden berekend.
Van zonnepanelen tot oplaadsystemen voor elektrische auto's
De Italiaanse Superbonus subsidie is een belastingvermindering van 110% op de uitgaven die worden gedaan om de energie-efficiëntie van een huis te verbeteren en het aardbevingsrisico te verlagen. De Superbonus 110% kan voor talloze doeleinden worden gebruikt, waaronder thermische isolatie, airconditioning, verwarming en werkzaamheden voor het verminderen van seismische risico's. Als de subsidie voor één van de bovenstaande doeleinden wordt gebruikt, dan mag men de regeling ook voor andere doeleinden gebruiken, waaronder zonnepanelen, oplaadsystemen voor elektrische auto's en voor het vernieuwen van ramen en deuren.
Het verschil ligt in de financiering
Het doel van de Superbonus is om meer subsidie te verlenen voor verbouwingen die aanzienlijke energiebesparingen en seismische veiligheid kunnen bereiken. Het verschil ligt in de financiering. Vroeger werkten de subsidies met een belastingaftrek systeem, een bedrag wat over 10 jaar kon worden terugverkregen door een mindering op de belastingaanslag. In het nieuwe systeem kan de belastingplichtige, in plaats van de aftrek over 10 jaar, kiezen om het subsidieberag te verleggen naar de leverancier of het bouwbedrijf, die de kosten dan op hun beurt kunnen terugvorderen via een fiscaal verrekenbaar tegoed dat zelfs kan worden overgedragen aan derden, zoals banken, die dan weer door de overheid worden vergoed. Een bouwbedrijf kan in dat geval bijvoorbeeld pas het verschuldigde bedrag (dat een klant zou moeten betalen) innen, door het af te trekken van de belasting op de winst via zijn belastingaangifte over het betrokken jaar. Het bouwbedrijf moet dat jaar dan wel winst gemaakt hebben, anders heeft het een probleem. Overigens kunnen banken kredieten verstrekken voor de bouwkosten die gemaakt worden in verband met de Superbonus.
Superbonus 110% ook voor niet-Italiaanse burgers.
Ook personen die geen inwoners zijn van Italië, maar die een huis in Italië bezitten en energie besparende verbeteringswerken of aardbevingbestendige maatregelen willen uitvoeren, kan de Superbonus van Italië aanvragen via de Italiaanse belastingdienst, de Agenzia delle Entrate, of direct via zijn of haar architect, ingenieur, geometra of bouwbedrijf. Niet-ingezetenen betalen normaliter geen belasting in Italië en daarom heeft de Italiaanse belastingdienst onlangs nogmaals verduidelijkt dat men in dat geval kan profiteren van de overdracht van het belastingkrediet dat overeenkomt met de verschuldigde aftrek, naar de uitvoerder.