Ik vraag of het nog ver is, want mijn knieën knikken een beetje en ik word duizelig van de hoogte na een lange moeizame klim. ´Nog een half uurtje´ wordt er achter mij geroepen. Ik ben op weg met een groep architecten die mij vroegen mee te gaan op een door hun georganiseerde ontdekkingsreis langs ruïnes en verlaten dorpjes waar er hier veel van zijn. Als ik hier zeg bedoel ik de ´Marcuzzo´, zo noem ik dit stukje grensgebied tussen de Marche & Abruzzen waar ik alweer 7 jaar woon. Een prachtig stukje nog vrij onbekend Italië met ongerepte natuur, bergen, heuvels en de Adriatische zee, heerlijk eten, fantastische wijnen, leuke dorpjes, een gastvrije bevolking en nog niet zo veel toeristen!

Lunch en een glas Montepulciano bovenop de berg

Langzaam klim ik verder omhoog, het uitzicht is adembenemend. Ik zie schitterende natuur, bergen, heuvels en de zee van de Adriatische kust. ´Mangiamo´, laten we wat eten, roepen de twee jongens achter mij wanneer we langs een open vlakte komen waar we misschien even kunnen rusten! De rugtassen worden geopend en er komen broodjes porchetta tevoorschijn (gegrild speenvarken), een typische lekkernij uit de streek. Ook krijg ik een glas Montepulciano aangereikt, een rode wijn die hier vandaan komt terwijl we genieten van het prachtige uitzicht, de stilte en de maaltijd.

Bouwprojecten om gehuchten in de Abruzzen te redden

Bepakt en bezakt met camera’s en meetapparatuur gaan we weer verder. Opeens wordt ons de weg belemmerd door een kudde schapen, wat hier heel gewoon is, hoor ik de architecten lachen. Deze wandelingen zijn bedacht om iets te doen aan de verpaupering van de gebouwen en verlaten gehuchten in dit gebied, de streek waar deze mannen vandaan komen. Ze hebben bijna allemaal in Pescara gestudeerd. Eens in de zoveel tijd ontmoeten zij elkaar om samen op zoek naar interessante gebouwen en gehuchten. Na een grondige analyse van het gebied is de groep daarna maanden bezig met het realiseren van een project voor renovatie. Met natuurlijk de hoop dat deze wordt goedgekeurd door de gemeente en dat er investeerders worden gevonden om te projecten te realiseren. Op deze manier hopen zij hun steentje bij te dragen aan de ontwikkeling van de streek.

M., mijn echtgenoot, die hier inmiddels al weer jaren als architect is gevestigd, heeft zich lang geleden aangesloten bij de enthousiaste groep, hij weet dat er veel verlaten spookdorpjes zijn, grotendeels omdat ze werden getroffen door aardbevingen en onbewoonbaar werden. Maar ook omdat de omgeving te geïsoleerd is en de afstanden te groot zijn naar werk en winkels voor de jongere generaties.

Een huis voor 1 Euro, maar er zit wel wat aan vast

Maar de tijden zijn veranderd en veel mensen werken tegenwoordig thuis dankzij internet. Het blijkt dat de laatste jaren veel jonge stelletjes weer willen gaan wonen in de dorpjes waar hun grootouders vandaan kwamen. M. wordt vaak gevraagd om de oude boerenwoningen te verbouwen zodat ze aan de eisen van deze tijd voldoen. Ze zijn prachtig vanzelfsprekend, vooral na een renovatie, antiek van buiten, modern vanbinnen. Belangrijk is dat de authenticiteit van het gebouw en de omgeving niet worden aangetast.

M. weet dat er veel verlaten gehuchten en huizen in deze buurt staan. We kijken ditmaal naar Lecci nei Marsi, een dorpje in het N.P. van de Abruzzen dat ook door een aardbeving werd getroffen. De leegstaande huizen worden voor een symbolisch bedrag van 1 Euro verkocht. De spelregels houden in dat bij herstel van de woningen de oorspronkelijke bouwstijl wordt bewaard, de materialen authentiek zijn en de ligging en omgeving worden gerespecteerd.

Een ander project waarmee de groep zich bezighoudt is Vialle Piolla, een spookdorp op ongeveer 40 minuten van Teramo dat te koop staat. Ook Laturo is zo´n verlaten dorp, eveneens in de provincie Teramo,  en inmiddels volledig overwoekerd door de natuur, de bebouwing is nauwelijks terug te vinden onder al het groen. Het dorp in de Monti della Laga heuvels is alleen te voet te bereiken via een oud muilezel pad.

Geld sparen door géén architect in te schakelen kan je duur te staan komen

Ondanks de inspanningen van de architecten heerst in Italië vaak nog de cultuur van de ´almachtige´ geometra, een soort landmeter, die ook plannen tekent en ze indient ter goedkeuring bij de gemeente. De geometra wordt meestal niet gehinderd door enige kennis van zaken en het gevolg is dat zonder architect de eigenaar vaak met vreemde om niet te zeggen lelijke bouwkundige oplossingen geconfronteerd wordt. Waarmee ik maar wil zeggen dat het inschakelen van een architect in Italië vaak geen overbodige luxe is om teleurstellingen te voorkomen.

Maar wie wil investeren in het gebied heeft veel mogelijkheden. M. krijgt vaak vragen van buitenlanders die hier een huis wil kopen. ´Ideeën, bouwen en verbouwen leveren geen probleem op. Jammer genoeg gaat veel tijd verloren met het regelen van bureaucratische toestanden, waarvoor je de juiste paden moet bewandelen en de juiste mensen kennen´.