Wij zijn heel blij vandaag Marie Florence van Es te verwelkomen in onze Decamerone 2020. Zij heeft zojuist een nieuw boek mogen publiceren ´De Smaken van Italie´ (waar we zodra de post het bij ons bezorgd, een recentie over zullen schrijven). Lees hier haar verhaal over de frescoschilder Calandrino en ze deelt exclusief voor ons het recept voor gnocchi alla Romana uit haar nieuwe boek.
Bij mijn studie Italiaans hoorde natuurlijk het lezen van veel literatuur. Zo lazen we de hele Divina Commedia van Dante Alighieri. Je kunt beter zeggen dat we er ons doorheen worstelden, want het driedelige meesterwerk van Dante was soms taaie kost. Dan was de Decamerone van Boccaccio (1313-1375) een stuk leuker. Boccaccio wordt samen met Dante en Petrarca de vader van de Italiaanse taal genoemd. Het is immers aan deze drie schrijvers te danken dat het Toscaanse dialect uitgroeide tot de voertaal van Italië.
Bengodi - luilekkerland
De verhalen uit de Decamerone zijn niet alleen vermakelijk, ze geven ook een inkijkje in de middeleeuwse leef- en denkwereld. Een van de personages is de goedgelovige Florentijnse frescoschilder Calandrino. In diverse verhalen steken zijn twee vrienden, collega-schilders, de draak met hem. In het verhaal Calandrino en de Heliotroop wordt het dorp Bengodi opgevoerd. Wij zouden het Luilekkerland noemen. Het is een paradijselijk oord waar de wijnstokken worden opgebonden met sausijsjes. Bij het dorp ligt een berg van geraspte Parmezaanse kaas.
Op de berg wonen mensen die de hele dag bezig zijn met het maken van maccheroni en ravioli. Ze koken ze in kippenbouillon en laten ze daarna naar beneden rollen zodat ze bedekt worden met kaas. Iedereen mag er van eten. En mocht je er dorst van krijgen: vlakbij stroomt een rivier die niet uit water maar uit wijn bestaat. Het leuke van dit verhaal is dat de passage over Bengodi de culinaire geschiedenisboekjes heeft gehaald. Het is een bewijs dat Parmezaanse kaas, ravioli en maccheroni al in de veertiende eeuw bekend waren. Ook zegt het iets over het innige verbond tussen pasta en geraspte Parmezaanse kaas.
Overigens denken we bij maccheroni misschien aan elleboogjesmacaroni, maar het was eeuwenlang een verzamelwoord voor alle soorten pasta, gedroogde en verse. Ook de deegballetjes die we nu gnocchi noemen, heetten toen maccheroni.
Gnocchi
Het Nederlandse woord knoedel en gnocco hebben dezelfde oud-Germaanse voorvader dat houtknoest of klont betekent. Afhankelijk van de streek worden gnocchi gemaakt van maïsmeel, tarwebloem, griesmeel, boekweit, ricotta, pompoen of aardappelen. Net als bij pasta bestaat er een grote variatie aan gnocchirecepten. Vandaag deel ik het recept van gnocchi alla romana, dat ook in mijn nieuwe boek ´De Smaken van Italië´ staat.
Echte Romeinse eethuizen zetten op donderdag een bord aan de straat met de aankondiging Oggi gnocchi, vandaag gnocchi. Zoals in Nederland woensdag gehaktdag is, zo is in Rome donderdag gnocchidag. Een oude Romeinse traditie dicteert: Giovedì gnocchi, Venerdì pesce e Sabato trippa, ofwel donderdag gnocchi, vrijdag vis en zaterdag pens.
De Romeinse gnocchi worden gemaakt van fijngemalen harde tarwegries (semolino) die in melk met boter wordt gekookt. Daarna gaan er eidooiers en Parmezaanse kaas bij. Het deeg wordt in ronde plakken gesneden en in de oven gegratineerd.
HET RECEPT VOOR GNOCCHI ALLA ROMANA VAN MARIE FLORENCE VAN ES
Hoe het verder ging met Calandrino? Zijn twee vrienden maakten hem wijs dat net buiten Florence in de bedding van het riviertje Mugnone de steen heliotroop zou zijn te vinden. Deze steen bezat de eigenschap de drager onzichtbaar te maken. Calandrino zag het al voor zich om op die manier rijk te kunnen worden. En dat liep natuurlijk verkeerd af.