De beste Italiaanse recepten voor pasta & risotto

Toen ik voor het eerst dit recept hoorde, moest ik het uitproberen want ik ben dol op alles met verse artisjokken bereid wordt en nu is het er het seizoen voor (herfst/winter). Veel van mijn culinaire tips komen van mijn mede-hondeneigenaren in het lokale hondenparkje. Naar mijn ervaring wordt er nergens zoveel gesproken over eten en worden de beste familierecepten onderling uitgewisseld. Dit is zo'n recept. Je gebruikt voor dit recept ongeveer 2 artisjokharten per persoon en veel bladpeterselie. Verse artisjokken zijn meestal verkrijgbaar vanaf de herfst tot vroeg in het jaar en zijn uitstekend bij een feestelijk maaltijd zoals kerst of met oud en nieuw. 

Orecchiette con cozze e peperone rosso Een recept uit Puglia waar orecchiette oorspronkelijk vandaan komen. Ditmaal met cozze , mosselen die in heel midden en zuid Italie voorkomen, maar in Puglia zullen ze voornamelijk van het Gargano schiereiland komen waar per jaar 5000 ton vandaan komt.

In de Marken, de regio tussen Emilia-Romagna, Toscane en de Abruzzen eten ze geen lasagna, hier heet Lasagna 'Vincigrassi' of 'Princisgras'. Dit is volgens kenners de ´koningin aller lasagna´s´,  met maar liefst 7 lagen pasta, een Bechamelsaus en een ouderwetse ragù. Het is het zondagse gerecht dat van grootmoeder tot kleindochter werd doorgegeven en het ontstond in de streek tussen Ancona en Macerata aan het einde van de achttiende eeuw. Het is een van de populairste gerechten die elke toerist die de regio bezoekt wel een keer tegenkomt. Als je ook de pasta zelf wilt maken, heb je maar liefst acht eieren nodig voor een kilo bloem en geen water. 

Ongetwijfeld de meest populaire risotto en bovendien is het vooral deze risotto die kant en klaar te krijgen is in elke supermarkt. Daarentegen is het net zo gemakkelijk om het zelf te maken en tien keer zo lekker. Gebruik als het kan de porcini paddestoelen, kan je die niet krijgen gebruik dan een mengeling van andere wilde paddestoelen en doe daar wat gedroogde porcini bij.

Raschera is een kaas die exclusief wordt geproduceerd in de provincie van Cuneo (Piemonte), om precies te zijn in Garessio, een middeleeuws dorp waar de tijd lijkt stil te staan. Deze eenvoudige risotto met Raschera en kastanjes is een typisch streekgerecht.

Farfalle ai fiore di zucca e zafferano uit Toscane. Ik kan me geen zomerser pasta voorstellen dan dit. De markt ligt vol met courgette bloesems en saffraan is het product van de weelderig groeiende krokus die hiervoor wordt geteeld o.a. in San Gimignano in Toscane maar ook elders. Farfalle zijn de vlinders onder de pastavormen en passen hier goed bij. Bovendien is het goed voor de lijn, dit gerecht en daar moeten we wel aan gaan denken na een paar maanden in Italië.

Een pastagerecht in ingekookte rode wijn en schapenkaas uit de Castelli Romani. Een recept voor een simpele en verrukkelijke pasta geven die hier vandaan komt. De naam van dit gerecht is in lokaal dialect, maar heet ook wel Spaghetti ubriachi, en betekent zoiets als ´verdronken spaghetti´ of misschien is het beter om het ´dronken spahetti´ te noemen.

De truffels uit de streek De Marken worden ook wel het witte goud genoemd vanwege de extreem hoge truffelprijzen. Een recept van wielerchef kok Ben van Beurten gemaakt terwijl hij op het landgoed Ca Palazzo verbleef en zorgde voor de wielerploeg.

Wat ik jullie vandaag ga voorstellen is een iconisch recept en ik mag het exclusief in het Nederlands publiceren. Deze risotto werd gecreëerd door de voormalige chef van het Britse koninklijk huis, Enrico Derflingher, in de tijd van Diana en Charles die ook op dat punt totaal verschillende smaken hadden. Het gerecht dat beiden tevreden moest stellen, wordt gemaakt op basis van Carnaroli rijst, rode garnalen en verse kruiden.

Deze maand zie je overal in de Mugello aanplakbiljetten voor Festa’s en Sagra’s ter ere van Tortelli Mugellani. Deze lokale specialiteit bestaat uit pasta vierkantjes gevuld met een mengsel van aardappel en kaas. De Toscaanse keuken, de Mugello is daar maar een klein deel van, is vooral bekend om alle soorten soep en veel minder om z’n pasta gerechten, maar de tortelli uit de Mugello vormt daar een uitzondering op. Het is een oud schaapherdersrecept dat z’n oorsprong heeft in de vallei van de Sieve en vooral uit de dorpen Luco, Grezzano, Ronta en San Godenzo. Je moet hiervoor liefst de witte aardappels uit de bergen van de Mugello gebruiken, een soort die goed te gebruiken is voor het maken van puree en veel smaak heeft, maar niet te veel water opneemt bij het koken.

De Nederlandse vertaling van de titel is misschien niet erg aantrekkelijk, maar Tonnarelli con Uva e Salsiccia, klinkt al een stuk beter. Het is herfst in Italië en dat kan je goed merken op de markten en in de winkels. (Behalve de Halloween pakken en plastic pompoenen) het puilt letterlijk uit met druiven in alle soorten, maten en kleuren. Dus gaan we de druiven ook maar in gerechten verwerken, als snack worden ze de hele dag door al door alle leden van de familie gegeten. De combinatie van de zoete druiven met de pittige verse worst is heel lekker vooral met een beetje zoute Pecorino Romano er overheen.

In Italië zie ik ze nu overal op de markt en in de supers, de mooie oranjegele bloemen van de courgettes of Fiore di Zucchine, voor nog geen 2 € per doosje. Thuis (in de lage landen) zie je maar zelden en dan nog erg duur ook. Jaren geleden schreef ik al dat het de moeite waard is een paar zaadjes in de tuin te begraven, snelgroeiend en de hele zomer gratis groenten en bloemen! Het volgende recept is niet alleen ´light´, het is ook nog eens heel gezond. Op je bord kan je er altijd nog wat kaas over strooien.

Deze ravioli zijn heel makkelijk te maken, het recept komt van oorsprong waarschijnlijk uit Oostenrijk maar het is een bekend gerecht uit de streek van de Dolomieten. De pasta wordt versgemaakt en gesneden in halve maan vorm waarna het word gevuld met een mengsel van rodebiet.

Pasta eet je voor lunch niet bij het avondeten, vertelde een vriend uit Emilia Romagna mij laatst. Zoveel Italianen zoveel zinnen. In andere delen van Italie wordt mij regelmatig ´s avonds pasta voorgeschoteld. En of het nu als zelfstandige maaltijd of als voorgerecht op tafel komt, zal bij ons Noorderlingen waarschijnlijk ook niet veel uitmaken. De Italiaanse etiquette bij maaltijden en gerechten zal voor ons toch wel altijd een beetje een mysterie blijven. Doe je het goed in de ene streek, is het faliekant verkeerd in de andere. Onderstaande pasta uit Ligurië is altijd lekker, wanneer je het ook maakt. Ik reken altijd 100 gram pasta per persoon voor een hoofdmaaltijd en 60-75 gram per persoon als voorgerecht.

Eigenlijk bestel ik dit nooit als ik uit ga eten, zeer ten onrechte want het is een van de lekkerste primo´s in Rome. Misschien ben ik wel zo blase dat ik denk dat ik zelf de lekkerste Cacio e Pepe maak. Dit oeroude Romeinse recept lijkt heel eenvoudig vanwege de weinige ingrediënten. Toch kan het wel eens goed misgaan. De Romeinen gebruiken een type spaghetti die ze hier tonnarelli noemen, ook wel spaghetti alla chitarra genoemd.

Op een klein terrasje in Quercianella nabij Livorno aten we deze goddelijke pasta met mosselsaus in de eerste warme zonnestralen van het jaar. De eigenaar van de trattoria verklaarde ons Hollanders voor gek, de rest van zijn gasten voor het dagelijkse ´pranzo a lavoro´ (werkmanslunch) liepen dan ook direct door naar binnen. De kok, het evenbeeld van Miranda Hart en dezelfde stuntelige lichaamstaal, kwam de pasta zelf extra aanbevelen, iets wat ze bij haar andere klanten echt niet meer hoefde te doen. Samen met een glas witte wijn van het huis was het een lunch gemaakt voor een koning. Er hoort geen kaas bij dit recept. Men denkt vaak dat Italianen Parmezaanse kaas over alles strooien, maar niets is minder waar en zeker niet bij deze pasta.

Donderdag is gnocchi dag in Italië. Zoals vis op vrijdag en zaterdag voor pens! Het recept is voor de Romeinse variatie op gnocchi die helemaal afwijkt van de gnocchi die we waarschijnlijk allemaal kennen. Ik wijk met dit gerecht af van de traditie en maak het niet op donderdag maar gewoon op een doordeweekse dag voor de lunch. Het is eenvoudig te maken en licht, maar is heel lekker en past goed bij een salade of een stukje vis van de grill. Het zijn sneetjes griesmeelpasta, die gebakken worden met een gouden korstje, eventueel op te smukken met een toevoeging van boter en kaas! Het geheim voor perfect gnocchi alla Romana is om het gloeiend heet te serveren!

Volgens zeggen moet je deze spaghetti opdienen in een aardewerken pot uit Cetona, gemaakt door de pottenbakker Pippo die op de centrale Piazza een winkeltje heeft waar hij ze verkoopt. Deze speciale potten houden de warmte goed vast en ze staan ook nog heel decoratief op tafel. Zoals je ziet zijn de hoeveelheden niet precies aangegeven, doe dus als elke Italiaanse mama, en kook op het gevoel. De pasta is gebaseerd op 100 gram per persoon.

Ik kan er niet meer omheen. De Amatriciana pasta of zoals ze hier zeggen Matriciana is een trending topic. De laatste weken staat het op mijn netvlies gebrand en smeekt in feite om aandacht. Dus ben ik eens in de geschiedenis van dit recept gedoken. De meningen lopen uit een, maar een ding staat in ieder geval vast. Het gerecht heeft een basis in de bergen op de grens van Lazio en Abruzzo. En of het nu herders waren die het meebrachten naar de grote stad of een kok uit Amatrice met een restaurant in Rome die het verzon, zal wel een mysterie blijven.

Het is eind augustus maar de dagen lijken al wat korter te worden en van al die vreselijke regen gedurende de zomer van 2014 zijn we nu ook moedeloos geworden. Laat dan de herfst maar aanbreken! De inspiratie voor dit gerecht kwam uit het feit dat ik eigenlijk orecchiette al cime di rape wilde maken maar geen ansjovis in huis had. Het is dus maar een combinatie broccoli pancetta geworden met heerlijke blokjes Fontina kaas die lekker wegsmelten. De kunst is om dit gerecht héél op tafel te zetten zodat de blokjes kaas nog net niet helemaal zijn gesmolten en de orechiette al dente zijn. Dit vergt extra aandacht anders krijg je een plakkerige pasta smurrie op je bord en daar hou ik zelf in ieder geval niet van.

Kastanjemeel was, anders dan nu, hèt volksvoedsel voor de armen in Italië. Men maakte in vorige eeuwen pasta van het meel dat van de gedroogde en gemalen kastanjes werd gemaakt. Het is wat zoeter dan tarwemeel en bevat geen gluten , waardoor een elastisch deeg eigenlijk niet te maken is. Vaak wordt dan ook een tarwemeel (met gluten) toegevoegd zoals in dit recept. De meest gebruikte vorm van kastanjemeel pasta is toch wel de tagliatelle, hoewel soms ook platte vormen of een soort ravioli wordt gebruikt. Bij dit soort pasta hoort eigenlijk een saus van wilde paddenstoelen en wat kaas. Meer over kastanjes als volksvoedsel lees je hier.

Vandaag pluk ik dit recept van de blog van Chef Hans Susser een van de meest gerenommeerde chefs ter wereld. Het recept is geen traditioneel Italiaans recept maar een variatie op  Penne con pomodori e basilico en een recept dat misschien al twintig jaar in de mode is geweest in Italië. Het is ook een van mijn favorieten natuurlijk.

De oorsprong van dit Romeinse pastagerecht is niet duidelijk te traceren en de meningen lopen dan ook erg uiteen. In ieder geval lijkt het dat het recept pas van na WW2 stamt. Het meest aannemelijke verhaal is dat de geallieerden deels verantwoordelijk zijn geweest doordat zij de bacon meebrachten, de Engelse versie van pancetta, die in het recept thuishoort. Aan de andere kant wordt er vaak gezegd dat het gerecht uit de bergen van Lazio komt en een uitvinding is van de carbonai (de Romaneske uitspraak van het woord carbonara wat mijnwerkers betekent), die voedingswaren gebruikten die gemakkelijk mee te nemen waren en niet gauw zouden bederven.

Dit bekende gerecht wordt door iedereen wel eens gegeten tijdens een verblijf in Italië. Het staat dan ook op de kaart bij zo goed als elk restaurant. Hier volgt het recept voor Spaghetti met venusschelpen of Spaghetti alle vongole of, zoals het ter plaatse wordt genoemd Spaghetti con le vongele, op traditioneel Napolitaans wijze gemaakt met bianco, witte wijn. Je kan ook mosselen of kokkels gebruiken voor dit recept. Tomaten komen in deze versie niet voor. Wel kan je naar smaak een gesnipperde rode peper toevoegen, wat ook leuk is voor de kleur van het gerecht. Kaas hoort er niet bij, ook al zie je het vaak op foto's van Spaghetti alle vongele. Je kan trouwens ook andere pasta gebruiken, als het maar dun en lang is, linguine of vermicelli bijvoorbeeld. Drink er een lekkere Falanghina bij.

Je gebruikt alleen de bodem van de artisjok, als je de jonge artisjok kan krijgen hoef je ze niet eens te koken, die kan je rauw in het gerecht doen.  (Spaghetti ai gamberetti e carciofi).

Lasagne wordt vaak genoemd als de oudste vorm van pasta na gnocchi en heeft diverse regionale namen zoals lagane, vincigrassi en sagne. Er bestaan in principe 2 soorten, de smalle lintvorm, die pappardelle wordt genoemd en de bredere plakken die afgeveer een afmeting hebben van 10 x 6 cm tot 15 x 7 cm. Deze klassieke vorm van Lasagne wordt gemaakt met spinazie en is een traditioneel gerecht uit Emilia Romagna.

Fettuccine alla matalotta In Trapani is de vissersmanier om vis te koken veel gebruikt, het wordt ook wel ´alla matalotta´ genoemd, wat hetzelfde betekent als ´alla pescatore´. Het komt van het Franse woord matelote wat matroos betekent. De Fransen koken de stukken vis in wijn en met ui. In Trapani doen ze net iets anders.

Bij risotto zijn tijd en aandacht de belangrijkste ingrediënten. Trek ongeveer 20 minuten uit om het proces van roeren en vocht toevoegen uit te voeren. Ook de keuze van rijstsoort is belangrijk, kies de juiste rijst voor het juiste recept. Maar uiteindelijk is het een vrij simpel gerecht dat iedereen zonder problemen moet kunnen maken. 

Busiati pasta komt uit provincie Trapani en heeft een eigenaardige gedraaide vorm die met de hand wordt gemaakt, het is karakteristiek voor de pasta uit de plaats Marsala.

Dit traditionele recept voor Risotto alla Milanese ook wel Risotto Giallo (gele risotto) genoemd is een van de bekendste rijstgerechten uit de Italiaanse keuken. Liefst wordt draadjes saffraan gebruikt, afkomstig van krokussen uit Abruzzo die de beste kwaliteit zouden waarborgen. Risotto alla Milanese is eigenlijk een van de weinige risotto's die als bijgerecht worden gebruikt, bijvoorbeeld bij het bekende Milanese gerecht Osso Bucco.