Valgardena - Ortisei

Val Gardena/Gröden/Gherdëina is een vallei in Noord-Italië, in de Dolomieten van Zuid-Tirol. Het is vooral bekend als toeristisch ski-, rotsklim- en houtsnijgebied. 

Val Gardena (1226 - 2700m hoogte), liggend in het hart van de Dolomieten, is een vallei in Zuid-Tirol bestaande uit 3 dorpjes, Selva Gardena (Wolkenstein), S. Cristina (St. Christina) en Ortisei (St. Ulrich). Val Gardena (Gröden) alleen bestaat uit 175 km aan pistes, waarvan 52 km blauw, 105 rood en 18 zwart. De 83 liften geven een directe toegang tot de pistes van de Dolomiti Superski, dit gebied bestaat uit 12 dorpen. Met de Dolomiti Superski pas kan de wintersporter gebruik maken van meer dan 450 liften en 1.220 km aan pistes.

De belangrijkste rivier van het dal is de Derjon, een zijrivier van de Eisack. De bergen die de vallei omringen worden gevormd door dolomietrotsen, die hen een karakteristiek uiterlijk geven. De meeste steile hellingen zijn bedekt met dennenbossen. De favoriete teelten zijn gerst, rogge, aardappelen, vlas en boekweit. De drie gemeenten in Val Gardena zijn Urtisei, Selva en Santa Cristina.

Val Gardena is een van de vijf valleien met een meerderheid aan Ladinisch sprekenden (twee van deze valleien liggen in Zuid-Tirol). 

De houtsnijindustrie bloeide in Val Gardena sinds de 17e eeuw. Sinds de 19e eeuw werden in het gebied gesneden beelden en altaren verscheept naar katholieke kerken over de hele wereld. In de 18e eeuw was, naast religieuze beeldjes, de productie van houtgesneden beeldjes van genrekunst wijdverbreid in de vallei. Onder hen waren beeldjes van bedelaars, meestal in paren (vrouw en man), vier seizoenen, horlogemakers erg populair. In de 19e en 20e eeuw was het snijden van houten speelgoed zo'n wijdverbreide bezigheid in alle Gardenese families, dat Amelia Edwards Urtisei de "hoofdstad van Speelgoedland" noemde. Een van de bekendste producten van de vallei is de houten pinpop, die in de 19e eeuw in heel Europa en Amerika populair was.

De parochiekerk van Urtijsei toont een rijke collectie beelden die in de laatste twee eeuwen door plaatselijke kunstenaars zijn gesneden. Het Museum Gherdëina in Urtisei bezit een rijke collectie historisch houten speelgoed, en uit hout gesneden beelden en beeldjes.

In het dal werden in 1970 de FIS Alpine World Ski Championships gehouden. Val Gardena is de thuisbasis van de Saslong Classic, een wereldbeker afdalingswedstrijd voor mannen die sinds 1969 bijna elk jaar wordt gehouden. Sinds 2002 (en in 1983) is de afdaling gekoppeld aan een Super-G race, en van 1979 tot 1982 werd een gecombineerd evenement gehouden. Het Saslong parcours wordt beschouwd als een van de vijf "klassieke" mannenafdalingen, samen met Garmisch-Partenkirchen's Kandahar (GER), Kitzbühel's Hahnenkamm (AUT), Wengen's Lauberhorn (SUI), en Val-d'Isère's Criterium (FRA). Het staat bekend om de "Camel Humps" (of "Bumps"), een serie van drie kleine sprongen die de renners snel achter elkaar moeten nemen. 

Val Gardena maakt deel uit van het Sella Ronda alpine skitourcircuit.

De Gardena Spring Trophy is een jaarlijkse internationale kunstschaatswedstrijd die elk voorjaar in de vallei wordt gehouden. Val Gardena heeft een ijshockeyteam uit de Serie A, de Hockey Club Gardena.