Het recept plaatste ik geplaatst een jaar voor de grote aardbeving. Het was dat jaar een van de meest geserveerde pasta's in Rome, je zag het op de menukaarten van alle restaurantjes staan. Kort na de aardbeving kwam het steeds opnieuw in het nieuws natuurlijk en dat is eigenlijk nog steeds zo. De Amatriciana pasta of zoals ze hier in Rome zeggen, 'Matriciana, is een geliefd gerecht. Dus ben ik eens in de geschiedenis van dit recept gedoken. De meningen lopen uit een, maar een ding staat in ieder geval vast. Het gerecht heeft een basis in de bergen op de grens van Lazio en Abruzzo. En of het nu herders waren die het meebrachten naar de grote stad of een kok uit Amatrice met een restaurant in Rome die het verzon, zal wel een mysterie blijven.
Aan de basis ligt een andere pasta, genaamd Spaghetti alla gricia, een witte versie, die waarschijnlijk ouder is omdat er nog geen tomaten gebruikt worden. Tomaten kwamen pas in de Italiaanse keuken vanaf de 17de eeuw. Alla gricia, het woord betekent letterlijk grijs, is een saus van guanciale, kinnebak- of wangspek, en geraspte pecorino (schapen)kaas. Typisch een maaltijd die door schaapherders in de bergen kan worden gemaakt omdat alle ingrediënten voorhanden zijn.
In Rome werd de saus verrijkt door de inmiddels geliefd geworden tomaten (ras ´casalino´, een soort die veel geteeld wordt in het achterland van Rome en zorgt voor die typische zoetzure smaak) en wat peperoncino, een uitje en een scheutje wijn, hoewel ook de laatste twee ingrediënten ter discussie staan. Meestal wordt een holle spaghetti of liever gezegd bucatini gebruikt.